Домен аат
Домен аат диэн көмпүүтэр Интернекка туоhулуур аата. Уэбсайт URL'лун ирээтэ. Итинник уобаластартан хас биирдии киһи домен диэн ааттанар. Интернет аатыттан бэриги ылыы уонна дьиэлэр ааттарын ситимин иһинэн үлэлиир. Дьиэлэр ааттарын интернет- узллар уонна кинилэргэ сетевой ресурсаларга (вэб- сайтка, электроннай почтаҕа сервердэригэр, атын сулууспаларга) киһиэхэ табыгастаах түгэҥҥэ бэриллэр кыахтары биэрэллэр[1].
Дьиэ зоната уларыт
Дьиэ зоната — чопчу дьиэҕэ киирэр чопчу таһымнаах дьиэлэр ааттарын холбооһун. Холобур, зона wikipedia.org бу домеҥҥа үһүс таһымнаах дьиэлэр ааттара барыта киирэр. «Доменная зона» диэн Термин сүрүннээн техническэй эйгэҕэ, дьыссааты тутуу (зонаны көрүү, зонаны делегациялааһын, трансферы зона) оҥоһуллуутугар туһаныллар.
Техническэй аспект уларыт
Кини аатын IP- аадырыска уларытарга уонна төттөрүтүн Бүлүү системата үлэлиир.
Бу система иерархия структуратыттан турар, хас биирдии киһи биир эбэтэр хас да дьиэ зонатын тутааччы уонна ити зоналарга сыһыаннаах ыйытыыларга, ону тэҥэ, ханнык баҕарар зонаҕа сыһыаннаах ыйытыыларга эппиэттиир. Зона державата уонна резолев функциялара биир программаҕа киирсэллэр; холобур, DEND (Berkelyntet Neme Domant Neme Domant Nemes).
Хаһаайыттарга ураты сокуоннаах уонна бырааптарын көмүскүүр туһугар 1- кы уонна 2- с (сорох түгэннэргэ уонна 3- с) таһымнаах дьиэлэр ааттарын кинилэр регистрацияламмыттарын эрэ кэннэ туһаныахха сөп,ону регистратордарга боломуочунайдар оҥоһуллар. Ол эбэтэр атын регистрацияламмыт дьиэни бас билээччи (администратор) туһунан сведениелэр бааллар. Бэйэлэрин сулууспаларын туһанан, билиэххэ сөп. Ол эрээри, сорох регистратордар бу информацияны кистиир кыах бэриллэр.
Юридическай аспект уларыт
Урукку кэмнэргэ аадырыһынан киирбит ааттар тиһиктэрэ ордук табыгастаах, өйдөммөт быһыы- майгы буолара өйдөнөр. Саңа система сайдыытыттан ыла сетевой бизнескэ олорор дьиэлэр ааттара улахан сыаналаах сыананы ылбыттара. Ханнык баҕарар үп- харчы курдук, быраап салаатыгар наадыйар буоллулар.
Билигин «дьиэ кэргэн аата» диэн термин үчүгэйдик биллэр уонна өйдөнөр. П. П.5 П. 2. РФ ГК 1484 ыст. 15- с пуунунан «информацияны, информационнай технологиялары уонна информацияны харыстааһын туһунан» ФЗ 149- с ыстатыйатын быһыытынан (28.07.2012 с. ред.) олорор дьиэ-«Интернет» ситимҥэ саайтары уларытарга аналлаах бэлиэлэринэн бэлиэтээһин. Дьиэ кэргэн аата тэрилтэ материальнай активтарын састаабыгар киириэн сөп.
Туһааннаах дуогабар түмүгэр дьиэ регистрацията оҥоһуллар. Үксүгэр электроннай көрүҥҥэ оҥоһуллар. Онно дьиэ- уот, программанан хааччыйыы хайаан да ыйыллар. Хас биирдии өттүттэн эппиэтинэскэ сыһыаннаах мөккүөрдээх боппуруостары Россия сокуонун чэрчитинэн олоххо киллэрэллэр.
В соответствии с Правилами регистрации доменных[2] имен в доменах.RU и`. РФ, утвержденных решением Координационного центра национального домена сети Интернет 05 `.10 `.2011 № 2011 `-18 /81 (далее — Правила), введено понятие - администратор домена (пользователь на имя которого зарегистрировано доменное имя) как лицо, заключившее договор о регистрации доменного имени, осуществляет администрирование домена, то есть определяет порядок использования домена.
Үгүс дойдуларга үлэ процеһа буолбута, онно дьиэ аата номнуо кубулуйбута. Сорох дьиэлэр зоналарыгар дьиэни- уоту суут бэрээдэгинэн эрэ буолбакка, процедуратынан эмиэ быһаарыллар кыахтаахтар.
Кэккэ специалистар дьиэ кэргэн аата индивидуализация саҥа ньымата буоларын туһунан мөккүһэллэр. Чуолаан, Арассыыйаҕа дьиэ аата чааһынай бас билиигэ сокуонунан киирэ илик. ПП. 5 П. 2 П. 1484 с.РФ ГК табаар бэлиэтин туһаныы, оттон пп.4 П. 2 П. 1519 с.РФ ГК «Интернет» ситимигэр табаар үөскээбит миэстэтин, ол иһигэр дьиэҕэ- уокка уонна да атын аадырыстарга олоҕуран, табаар үөскүүрүн бэрээдэктиир эйгэҕэ киирбитэ. Ол эрээри, РФ ГРК төрдүс чааһын ылыныар диэри Россия правоведтара тус бэйэлэрин үптэрин быһыытынан дьиэлэрин көрбүттэрэ. М. с.Азаров билигин да «РФ ГК көрүллүбэтэх индивидуализация үөскээһинин сокуонунан туруорсар»диир. Дьиэлэригэр- уоттарыгар бэйэлэрин миэстэлэригэр сөптөөх ааттарын ылбат буолан, утарыта да өрүттэр бааллар.
Эуропа суута- сокуона бэйэтин быһаарыытынан дьиэ хаһаайына бэйэтин аатын- суолун бэйэтэ быһаарар бырааптааҕын (рекламаны, өҥөнү туһаныы туһунан сайты, эбэтэр төлөбүрдээх босхо оҥорору, дьиэ куортамыгар туттарыан сөп, о. д. А.). Онон дьиэ кэргэн аатын экономическай сыаннастары туһаныыга ураты бырааптаах, онно сөп түбэһиннэрэн киһи быраабын уонна сүрүн көҥүлүн көмүскүүр Конвенция 1 боротокуолун 1 №- дээх ыстатыйатыгар бас билии буолар.