Абылай-хан (17111781) — бүтүн Казах ханствотын хаана. Коркем Уали-султан уола, Абылай хан Каншер сиэнэ, Барак-хаан сыдьаана.

Билэ:Abylai Khan.jpg
Абылай-хан

Төрдө уонна аата уларыт

Былыргы суруктарга кини аатын атын көрүҥнэрэ да бааллар, холобур, Абулай, Аблай, Абилмансур Аблай, Облай уонна да атын. Билиҥҥи чинчийээччилэр ордук Абылай диэн суруйаллар, ол эрээри өрөбөлүүссүйэ иннинэ быдан ордук Аблай диэччилэр[1].

Абылай-хан дьиҥнээх аата Абильмансур диэн этэ.

Кини ийэтэ туркмен дьахтара буолуохтаах. Аҕата Абылай 12 саастааҕар калмыктары утары сэриилэһэ сылдьан өлбүт.

Абылай-хан эдэр эрдээҕитин туһунан чопчу туох да биллибэт[2].

Байыаннай лидер уларыт

1732 сыллаахха Самеке хаан өлбүтүн кэнниттэн Абилмамбет хаан буолбута, Абылай буоллаҕын сэриини салайбыта.

1740 сыллаахха Абилмамбет, Абылай уонна 120-чэ султаннар Арассыыйа империятыгар холбоһуохтарын биллэрбиттэр.

1742 сыллаахха Абылай-хан дьуҥҕаардар сэриилэригэр утарса сатаабыт да хотторон бэлиэн түбэспит.

1743 сыл сааһыгар кини босхоломмута.

 
Абылай-хан харчыга

1759 сыллаахха Абылай нууччаларга илдьит ыыттан нууччалартан тутулуктааҕын бигэргэппитэ.

1771 сыллаахха Абилмамбет-хан өлбүтүн кэннэ Абылай саҥа хаан буолбута.

1773-1775 сылларга бааһынайдар сэриилэрин кэмигэр Абылай Емелья Пугачевы кытта көрсүбүт уонна кинини өйүөх буолбут.

Дьиэ кэргэнэ уларыт

Абылай-хан отут уол оҕолоох уонна түөрт уон кыыс оҕолоох этэ. Уопсайа Абылай-хан уон биэстэ ойохтоммута.

Быһаарыылар уларыт

Литература уларыт