Мегежекскэй Михаил Васильевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
TumatUola (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[Ойуу:Мегежекский.jpg|200px|thumb|right|Мегедьиэкскэй Михаил Васильевич]]
'''Мегежекскай (Ксенофонтов) Михаил Васильевич''', - сэбиэт былааһын олохтооччулартан биирдэстэрэ, саха биллиилээх уопсастыба уонна бэлиитикэ диэйэтэлэ, Саха сирин автономиятын олохтоспут дьонтон биирдэстэрэ.
 
[[1898]] сыл [[сэтинньи 21]] күнүгэр [[Ньурба улууһа|Ньурба]] улууһун [[Бордоон (Ньурба)|Бордоон]] нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Аҕата Баһылай Ксенофонтов сүөһү иитиитинэн, тимир уһаарыытынан дьарыктанар киһи эбит. Михаил 12 саастааҕар Маалыкай церковнай:приходской оскуолатын ситиһиилээхтик бүтэрбит. 1915 с. сайыныгар Ньурба икки кылаастаах училищетын хайҕал суруктаах бүтэрэн баран күһүн Дьокуускайга учуутал семинариятыгар үөрэнэ киирбитэ. Ити семинарияҕа кинини кытта П. Слепцов, М.Аммосов, Ис. Барахов, Ст. Васильев, Ст. Аржаков курдук кэлин Саха сиригэр Советскай былааһы олохтооһуҥҥа сүрүн оруолу ылбыт дьон үөрэммиттэрэ. [[1916]] сыллаахха [[Ярославскай Е.М.]] кружогунмарксизмы үөрэтэр куруһуогун чилиэнэ.
 
[[1917]] сыллааҕы революция түгэннэрин кыттыылааҕа. 1918 с. М.Ксенофонтов В.Д. Котенко кыһыл этэрээтин бэлиитикэҕэ салайааччыта. 1919 с. бэс ыйыгар Дьокуускайга куорат ыччатын кистэлэҥ революционнай куруһуоктарын тэрийбитэ (кэлин бу куруһуок "Эдэр коммунист" диэн ааттанан Саха сиригэр хомсомуолу тэрийиигэ тирэх буолбута). Бу сыл Мегежекскай диэн араспаанньаны ылынар.
[[1917]] сыллааҕы революция түгэннэрин кыттыылааҕа. [[1920]] - [[1922]] сыллардаахха [[Бүлүү (куорат)|Бүлүү]] уонна [[Өлүөхүмэ (куорат)|Өлүөхүмэ]] ревкомнарын бэрэсэдээтэлэ, губревком сэкрэтээрэ.
 
[[1917]] сыллааҕы революция түгэннэрин кыттыылааҕа. [[1920]] - [[1922]] сыллардаахха [[Бүлүү (куорат)|Бүлүү]] уонна [[Өлүөхүмэ (куорат)|Өлүөхүмэ]] ревкомнарын бэрэсэдээтэлэбэрэстээтэлэ, губревком сэкрэтээрэсэкэрэтээрэ.
 
[[1924]] сыллаахха Москваҕа ''Илин норуоттар коммунист университетын'' бүтэрэр.
 
Үөрэҕи бүтэрэн баран Дьокуускайдааҕы сэбиэскэй партийнай оскуола дириэктэрин үөрэх чааһыгар солбуйааччытынан үлэлиир. 1925 с. баартыйа уобаластааҕы хонтуруоллуур хамыыһыйатын эппиэттээх сэкиритээринэн, онтон салгыы оробуочай-бааһынай инспециятын наркомунан ананар.
Үөрэҕи бүтэрэн баран Саха АССР Совнаркомын бэрэсэдээтэлин солбуйааччыта.
 
1926-1927 сс. Саха АССР Киин ситэриилээх кэмитиэтин (ЯЦИК) чилиэнинэн уонна эппиэттээх сэкиритээринэн талыллан үлэлээбитэ. 1926-1927 с. ЯЦИК бэрэстээтэлинэн талыллар, салгыы баартыйа уобаластааҕы хонтуруоллуур хамыыһыйатын бэрэстээтэлинэн үлэлиир. 1928 с. ЯЦИК бэрэстээтэлин солбуйааччытынан уонна тэрийэр салаа сэбиэдиссэйинэн ананар<ref>Саха саарыннара. Хомуйан оҥордулар Л.Г.Николаев, А.Г.Николаев, Ф.Э.Данилов. — Дьокуускай: «Кудук», 1998, ISBN 5-7863-0122-2</ref>.
[[1929]] сыл [[атырдьах ыйын 31]] күнүгэр өлбүт. Ол да буоллар норуот өстөөҕүнэн биллэриллибит. [[1957]] сыллаахха реабилитацияламмыт.
 
 
[[1929]] сыл [[атырдьах ыйын 31]] күнүгэр Дьокуускайга эмискэ ыалдьан өлбүт. Кини аатын Ньурба оройуонугар уонна Дьокуускайдааҕы сэбиэскэй партийнай оскуолаҕа иҥэрбиттэрэ, Мегежекскэй стипендията диэн орто уонна үрдүкү үөрэх кыһаларыгар биэстии стипендияны олохтообуттара. Кэлин "Аммосов дьыалатыгар" сыһыараннар өлбүтүн да кэннэ норуот өстөөҕүнэн биллэриллибит. [[1957]] сыллаахха толору реабилитацияламмыт.
 
 
16 устуруока ⟶ 21:
 
''Якутия, хроника, факты, события''. Якутск, 2004 г.
 
== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}
 
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]