Бикипиэдьийэ

Кындыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
төреебүт күнэ тохсунньу 18 көннө, хаартыската тупсарылынна, эбиилэр
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[Ойуу:Кындыл.jpg|200px|thumb|right|Гоголев Иван Михайлович — Кындыл]]
'''Гоголев Иван Михайлович, Кындыл''' (18.01.1930—22.11.1998) — саха народнай поэта, Саха искусствотын үтүөлээх үлэһитэ, Саха комсомуолун{{comment|комсомол|Коммунистический союз молодежи}}ун лауреата, Арассыыйа уонна Саха суруйааччыларын литературнай бириэмийэлэрин лауреата. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1957 с. турар.
 
== Олоҕун олуктара ==
10 устуруока:
Хас да улахан поэма уонна "Күн хайата" диэн ааттаах ыччат туһунан хоһоонунан роман (1962) суруйбута. Ааҕааччы биһирэбилин прозаическэй айымньылара эмиэ ылбыттара: "Хара кыталык" роман-трилогия, "Иэйэхсити кэлэтии", "Олорор мутуккун кэрдимэ" сэһэн.<br />
И. М. Гоголев драматург быһыытынан эмиэ биллэр. "Кыталыктар хочолоро" музыкальнай остуоруйа пьесаны, "Хотугу сибэкки" бастакы саха опереттатын либреттотын суруйбута. Драамалара: "Ыам ыйын халлаана", "Таас таба", "Наара суох", "Өлүөнэ сарсыардата", "Саллаат сүрэҕэ" уо. д. а.<br />
Айымньылара нуучча тылыгар тылбаастаммыттара уонна Москубаҕа бэчээттэммиттэрэ. "Бочуот Знаага" уордьанынан уонна мэтээлинэн наҕараадаламмыта. [[Саха АССР үрдүкүҮрдүкү Сэбиэтэ|Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин]] дьокутаатынан талылла сылдьыбыта.<br />
"Үһүс харах" кинигэтэ 2005 Берлин куоракка Dagyeli кинигэ кыһатыгар ниэмэстии тылынан тахсыбыта ([http://www.dagyeliverlag.de/Unterseiten/Site_Sibirien/Gogolev_Das_dritte_Auge1.html "Das dritte Auge"]). Иван Гоголев кыргыттара Анна Гоголева уонна Лена Гоголева ону тэҥэ [[Монастырев Владимир Дмитриевич]] бу тылбаас тахсыытыгар көмөлөөхтөр. Тылбааһы нууччалыы тылтан Валерия Вайзер бэлэмнээбит.
 
17 устуруока:
 
== Дьиэ кэргэнэ, аймахтара ==
* Кэргэнэ — Черткова Мария Алексеевна — [[Саха АССР]] уонна РФ үтүөлээх агронома, Россия тыа хаһаайыстыбаҕа билимнэрин Академиятын Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ, «За доблестный труд в ВОВВеликой Отечественной войне 1941—1945 гг.» мэтээлинэн, [[ВДНХ]] боруонса мэтээлинэн, «Изобретатель СССР» Бэлиэнэн наҕараадаламмыт, тыл уонна үлэ бэтэрээнэ, селекционер. 1993 сыллаахха, Саха Сирин бастакы Президена [[Николаев Михаил Ефимович|Михаил Николаев]] Быһаарыытынан, отон культуратын тупсарыыга үлэтин, чуолаан кыһыны тулуйумтуо, биэримтиилээх, үрдүк битэмииннээх моонньоҕон көрүҥнэрин үүннэрэн таһаарбытын иһин, «Барҕарыы» национальнай фонд бириэмийэтинэн наҕараадаламмыт. 1996 сыллаахха билим уонна техника өттүгэр Саха Сирин Государственнай бириэмийэтигэр тиксибитэ. 2005 сыллаахха «Гражданская доблесть» Бэлиэнэн наҕараадаламмыта.<ref name="family">[http://www.sakha-info.ru/?news=3064%20%D1%E5%EC%FC%FF%20%C3%EE%E3%EE%EB%E5%E2%FB%F5%20%96%20%F1%EE%E7%E2%E5%E7%E4%E8%E5%20%F2%E0%EB%E0%ED%F2%EE%E2 Семья Гоголевых — созвездие талантов]</ref>
* Гоголева Лена Ивановна — улахан кыыһа, Саха академическай государственнай театр сүрүн худуоһунньуга.<ref name="family" />
* Гоголева Анна Ивановна — кыра кыыһа, тылбаасчыт. Аҕатын айымньыларын «Үһүс хараҕы» ниэмэс тылыгар, «Хара Кыталыгы» — француз тылыгар тылбаастаабыт.<ref name="family" />
* Сиэнэ Мария — [[Суорун Омоллоон]] аатынан Государственнай опера уонна балет театрын тутаах солистката.<ref name="family" />
* Афанасий Семенович Владимиров — аймаҕа,<ref name="family" /> (2007—2010 сс. —– Хаҥалас улууһун баһылыга., Саха Республикатын Президенын 2010 сыл бэс ыйын 19 күнүнээҕи 27 №-дээх Уурааҕынан Саха Республикатын үөрэҕириитин миниистиринэн анаммыт<ref>http://www.sakha.gov.ru/section/38 name="family"Официальный сайт Правительства Республики Саха (Якутия)</ref>.
 
Иван Гоголев — Кындыл дьиэ кэргэнигэр анаабыт хоһооно:
77 устуруока:
 
== Кындыл айымньылара театр сценатыгар ==
* «Дыгын Дархан» («Өлүөнэ сарсыардата» айымньытынан) — [[Саха театра|П. А. Ойуунускай аатынан Саха Академическай Театр]], туруорааччы-режиссер Сергей Потапов. «Өлүөнэ сарсыардата», суруйааччы биир биллиилээх айымньытын, бастаан Саха театр сценатыгар 1968 сыллаахха режиссер Федот Потапов туруорбут. Спектакль бастакы туруоруллуутун кэнниттэн «политика өйдөтүүтүнэн» тохтотуллубута.<ref name="theatre">http://sakhatheatre.ru/?do=cat&category=spectakli Саха Академический Театр им. П. А. Ойунского</ref>
* «Хара кыталык» — спектакль, П. А. Ойуунускай аатынан Саха Академическай Театр, режиссер Лена Иванова — Гримм.<ref name="theatre" />
* «Мэник Мэнигийээн» — оҕолорго анаммыт спектакль, П. А. Ойуунускай аатынан Саха Академическай Театр, режиссер Руслан Тараховский
* «Хотугу сибэкки» — оперетта, [[Опера уонна балет театра|Суорун Омоллоон аатынан Государственнай опера уонна балет театра]], туруорааччы-режиссер П. Неустроев.<ref>http://opera-balet.ykt.ru/repertuar/opera/ Государственнай театр оперы и балета имени Д. К. Сивцева — Суоруна Омоллоона</ref>
* «Легенда о Полярной звезде» («Араҥас сулус» айымньытынан) — остуоруйа-спектакль, Республикатааҕы үҥкүү национальнай театра, туруорааччы-режиссер Лена Иванова — Гримм. Спектакль бастакы туруоруута 2012 сыллаахха тохсунньу 7 күнүгэр буолбут.
* «Кыталыктар хочолоро» — музыкальнай остуоруйа-пьеса.
91 устуруока:
== Иван Гоголев — Кындыл аатын үйэтитии ==
* 19ХХ сыллаахха Бүлүү народнай театрыгар Иван Гоголев — Кындыл аата иҥэриллибитэ.
* 1999 сыллаахха [[Чочу]] орто оскуолатыгар И. М. Гоголев аата иҥэриллибитэ.<ref>http://schchochu.ucoz.ru/index/0-4 Чочу орто оскуолата</ref>
* Сыдыбылга Түмэл аһыллыбыт.
* 2010 сыллаахха, Кындыл 80 сааһын көрсө, Чочу орто оскуолатыгар боруонсаттан оҥоһуллубут бюст туруоруллубут.<ref>http://www.vilyuisk.ru/news/532-v-vilyuyske-proshli-meropriyatiya-posvyashchennie-80-letiyu-ivana-mihaylovicha-gogoleva-kindil В Вилюйске прошли мероприятия, посвященные 80-летию Ивана Михайловича Гоголева-Кындыл</ref>
* [[Бүлүү (куорат)|Бүлүү]] куоратын биир саҥа уулуссата ааттаммыт.
* Россия киин куоратыгар, Москваҕа, Гоголев — Кындыл уулуссата баар эбит.
 
==== Кындылга анаммыт хоһооннор ====
[[Руфов Сэмэн|Семен Руфов]] — поэт, прозаик уонна тылбаасчыт, Российскай Федерация уонна Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэһитэ:
{{Цитата|<poem>''Сирдэр эрэ уордаахтык''
''Сиргэ илдьи тэпсээччи''
122 устуруока:
* [http://uhhan.ru/publ/106-1-0-30 «Кындыл театра». Сайт «Уххан сирэ»]
* [http://www.sakha-info.ru/?news=3064 Семья Гоголевых – созвездие талантов]
* [[Ноева Саргылана Еремеевна|С. Е. Ноева]] «Поэтика времени и пространства в произведениях И. М. Гоголева — Кындыл» — монография.
* Е. Сидорова. Иван Гоголев — Кындыл. — Журнал «Полярная звезда» — 2010. — № 1.
 
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Кындыл»