Амма Аччыгыйа: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
к категорияларга сигэннэ
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
21 устуруока:
}}
 
'''Амма Аччыгыйа''' (Мординов Николай Егорович) - [[саха норуодунай суруйааччыта]], [[Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ]], Саха Республикатын [[П.А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ|П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэтин]] лауреата. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1934 с. киирбитэ.
 
[[1906]] сыл [[тохсунньу 6]] күнүгэр [[Боотур Уус улууһа|Боотур Уус улууһугар]] улууска (Тааттаҕа) дьадаҥы Дьөгүөрдээн Мординов (Мундунов) ыалыгар төрөөбүтэ. 1928 с. [[Дьокуускайдааҕы педагогика техникума|Дьокуускайдааҕы педтехникуму]] бүтэрбитэ. 1931 с. Иккис Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет тыл уонна литература салаатын бүтэрбитэ. "«Ийэ"» диэн ааттаах бастакы хоһооно "«Чолбон"» сурунаалга 1927 с. бэчээттэммитэ. "«Быһах угун кыстыммат"» диэн хоһооннорун хомуурунньуга саха литературатын көмүс фондатыгар киирбитэ.
"«Сааскы кэм"» ромаана [[Нуучча тыла|нууччалыы]], украиналыы, [[венгр тыла|венгердыы]] уонна [[чех тыла|чешскайдыы]] тылларынан тылбаастаммыта.[[Ойуу:Амма Аччыгыйа Сайылык.jpg|250px|thumb|left|Амма Аччыгыйа үөскээбит сайылыга]]
 
Саха АССР норуодунай суруйааччыта диэн бочуоттаах аат [[1966]] сыллаахха иҥэриллибитэ. "«[[Үлэ Кыһыл знамята |Үлэ кыһыл знамята]]"» уордьанынан иккитэ, "«Норуоттар доҕордоһуулара"» уордьанынан, "«[[Бочуот знага]]"» уордьанынан иккитэ, мэтээллэринэн уонна бочуот грамоталарынан наҕараадаламмыта. Кини аатынан [[Харбалаах, Таатта улууһа|Харбалаах]] орто оскуолата (Таатта улууһа) ааттаммыта. Дойдутугар дьиэ-музей аһыллыбыта.
 
== Туһаныллыбыт сирдэр ==
* Писатели земли олонхо. Библиографическай ыйынньык. Дьокуускай, «Бичик», 2000,. — ISBN 5-7696-1001-8
* Михаил Чооруоһап. Ытык-мааны Амма Аччыгыйа народнай суруйааччы туһунан ахтыылар. Дьокуускай, Бичик, 2006,. — ISBN 5-7696-2180-X
 
== Тахсыбыт кинигэлэрэ ==
* Талыллыбыт айымньылар: 2 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1956.
Т. 1. Кэпсээннэр. Сэһэннэр. Хо-һооннорХоһооннор. — 480 с.
Т. 2. Пьесалар. Очеркалар. −479— 479 с.
* Талыллыбыт айымньылар: 4 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1966—1970.
Т. 1. Хоһооннор. Кэпсээннэр. Очеркалар. — 1966. — 512 с.
Т. 2. Сэһэннэр. — 1967. — 562 с.
Т. 3. Драмалар. Ахтыылар. −1969— 1969. — 512 с.
Т. 4. Сааскы кэм.: Роман. — 1970.-748 с.
* Быһах угун кыстыммат: Кэп-сээннэрКэпсээннэр. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1934. — 69 с.
* Хоһооннор. — М.: Учпедгиз, 1936. — 32 с.
* Кэпсээннэр. — М. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1937. — 72 с; 1940.-98 с.
* Ситим быстыыта: Драма. — М.-Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1937.-78 с.
* Уон сыл: Хоһооннор. — М. -Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1937.-104 с.
* Киһи: Драма. — Дьокуускай: Ки-нигэКинигэ изд-вота, 1938. — 94 с.
* Сэрии: Очеркалар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1942. — 86 с.
* Ааһан иһэн: Новеллалар. — Дьо-куускайДьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1944. −104 с.
* Сааскы кэм: Роман. — Дьокуус-кайДьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1944. — 312 с; 1952. — 702 с; 1963. — 682 с; 1982. — 752 с; 1988. — 752 с; 1994.- 360 с.
* Саха литературатыгар Аҕа дой-дудойду сэриитин кэмигэр. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1944. — 20 с.
* Доҕоттор: Сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота. — 1947. — 164 с.
* Күнү көрсө: Кэпсээннэр. Хоһоон-норХоһооннор. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1947. — 298 с.
* Тоҕус төгүл тоҕо?: Кыра саас-таахсаастаах оҕолорго. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1949. — 42 с; 1974. −24— 24 с.
* Алдьархай: Сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1966. — 352 с.
* Киһи уонна айымньы: Ахтыы-ларАхтыылар. Ыстатыйалар. Этиилэр / Хомуйда, ред. Г. С. Сыромятников. -Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1975.-408 с.
* Кэпсээннэр, очеркалар. — Дьо-куускайДьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1983. −295— 295 с.
* Сэһэннэр. Кэпсээннэр. Ахтыы-ларАхтыылар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1986. — 527 с.
* Дьон ортотугар: Хоһооннор. Сэһэн. Кэпсээннэр. Ахтыылар: Орто уонна улахан саастаах оскуола Ооолоругар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1989. — 216 с.
''Нууччалыы''
* Весенняя пора: Роман / Авто-ризАвториз. пер. А. Дмитриевой, Л. Корни-ловойКорниловой. — М.: Сов. писатель, 1951. −780— 780 с; М.: Сов. писатель, 1954. −712— 712 с; М.: Гослитиздат, 1958. — 712 с; Новосибирск: Кн. изд-во, 1961. −717— 717 с; М.: Известия, 1970. — 718 с; М.; Сов. Россия, 1978. — 541 с; М.: Худож. лит., 1993. — 396 с.
* Повести. — М.: Сов. писатель, 1960. — 194 с.
* Беда: Повесть / Авториз. пер. А.Дмитриевой; М.: Сов. писатель, 1970. — 319 с; М.: Сов. писатель, 1972. — 319 с.
* Друзья-товарищи: Повести / Якутск: Кн. изд-во, 1976. — 488 с.
== Олоҕун уонна айар үлэтин туһунан ==
* Амма Аччыгыйын туһунан ах-тыыларахтыылар / Хомуйан оҥордо Д. В. Кириллин. — Дьокуускай: Бичик, 1997.-168 с.
* Соломов Н. И. С любовью род-нойродной земле: Воспоминания. — М., 1996. — 24 с.
* Башарина З. К. Сыыры сырыын-ньатынансырыынньатынан дабайбатаҕа // Чолбон. −1996. — № 1. — С. 153—155.
* Босяк В. Дьолбут эбит // Аргыс. — 1991. — № 1. — С. 80-8480—84.
* Васильев Ю. «Сааскы кэм» тэҥнэбиллэрэ // Хотугу сулус. — 1988. № 1. — с. 86-8886—88.
 
{{Саха норуодунай суруйааччылара}}
 
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]