Каратаев Игнатий Иванович: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

[[ФайлБилэ:KarataevIgnatiiIvanovich.jpg|200px|thumb|right|Каратаев Игнатий Иванович]]

'''Каратаев Игнатий Иванович''' — учуобунньуктар ааптардара, [[Аҕа дойду Улуу сэриитэ|Аҕа дойду Улуу сэриитин]] кыттыылааҕа, педагогическай үлэ бэтэрээнэ, Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, педагогическай наука кандидата, С. Новгородов аатынан бириэмийэ лауреата.

Игнатий Иванович [[Орто Бүлүү улууһа|Орто Бүлүү]] улууһун [[Үһүс Тоҕус (нэһилиэк)|Үһүс Тоҕус]] (билиҥҥитэ [[Тааһаҕар]]) нэһилиэгэр, Сытыган диэн алааска 1923 сыллаахха [[тохсунньу 15]] күнүгэр аҕыс оҕолоох ыалга сэттис оҕонон төрөөбүтэ. Аҕата -— Иван Тимофеевич Каратаев, ийэтэ -— Агафья Вениаминовна.

Тааһаҕар начальнай оскуолатыгар [[1931]] сыллаахха аҕыс сааһыгар үѳрэнэ киирбитэ. 1936-19371936—1937 сс. үѳрэх дьылыгар төрдүс кылааһы бүтэрэн, [[Хампа]] 7сэттэ кылаастаах оскуолатын үөрэнэн бүтэрбитэ.

1940 сыллаахха БулууБүлүү куоратыгар үс ыйдаах куурсу бүтэрэн, 1940-411940—1941 сыллардааҕы үөрэх дьыла саҕаланыытыгар үөрэммит оскуолатыгар учууталынан ананан тахсыбыта. Аармыйаҕа барыан иннинэ балтараа сыл учууталлаабыта: үлэлии сырыттаҕына олунньуга [[Өкүндү]] оскуолатыгар көһөрбүттэр, үөрэх дьылын түмүктээн баран Тааhаҕар оскуолатыгар төттөрү кэлэн учууталлыыр. 1941-421941—42 үөрэх дьылын түмүктүүр.

Арҕаа фроҥҥа сэриилэһэр. 7Сэттэ кылаас үөрэхтээх уонна учуутал буолан сэриилэһэрин быыһыгар үөрэнэн сержант званиялаах младшай командир буолар. Сэрии устата артиллерист, минометчик, автоматчик, разведчик быhыытынан хорсуннук сэриилэспитэ. Карпат хайаларга кыргыhар, Украинаны, Чехословакияны босхолоhор.

Игнатий Иванович сэриигэ сылдьыытын туhунан «Саллаат суола» диэн автобиографическай кинигэ суруйбута. Бу кинигэтэ Кыайыы 50 сылын көрсө биллэриллибит айар союзтар куонкурустарыгар бастакы бириэмийэни ылбыта. Иккитэ бааhырар: бастакытыгар Воронеж куорат таһыгар кыргыһыыга ньиэмэс гранаататын үлтүркэйэ икки уллуҥахтарын дьөлүтэ түһэр. Иккиһин Днепры туорааҺынтуорааһын иһин бөдөҥ кыргыһыыга «Тараҕай» үрдэли ылыыга оскуолак моонньугар түһэн кыл тыыннаах хаалар. Кыайыыны Оломоуц диэн [[Чехословакия]] куоратыгар көрсөр.

1946-471946—47 сс. үөрэх дьыла саҕаланыытыттан [[Тааһаҕар]] начальнай оскуолатын сэбиэдиссэйинэн ананан 5 сыл үлэлээбитэ. Ити сылларга кэтэхтэн үѳрэнэн [[Бүлүүтээҕи педагогика училищета|Бүлүүтээҕи педучилищены]] бүтэрбитэ. Онтон 1951 сыллаахха [[Бороҕон (Бүлүү )|Бороҕон]] 5биэс кылаастаах осуолатыгароскуолатыгар саха тыла уонна математика учууталынан ананан олунньу ый бүтэһигэр дылы үлэлээбит. Онтон салгыы Бүлүүтээҕи райсовет сэкиритээринэн, өрөспүүбүлүкэ араас оскуолаларыгар учууталынан, дириэктэринэн, {{comment|РайОНО|Районный отдел народного образования}} инспекторынан үлэлээбит.

1958-19631958—1963 сылларга [[Саха государственнай университета|Саха государственнай университетыгар]] үѳрэммитэ.

1966 сылтан 1989 сыллаахха пенсияҕа тахсыар дылы РСФСР Үѳрэҕин министэристибэтин Дьокуускайдааҕы филиалын Национальнай оскуолалар кыһыалҕаларынкыһалҕаларын чинчийэр институтугар научнай сотруднигынан үлэлиир. 1982 сыллаахха «Лингвистические основы обучения орфографии родного языка в начальных классах» диэн үлэнэн хандьыдаат диссертациятын кѳмүскээбитэ.

* "За отвагу" 2 мэтээллээх;

* «За победу над Германией в ВОВ 1941-19451941—1945 гг.» мэтээл;

* «За доблестный труд в период ВОВ 1941-451941—45 гг.» мэтээл;

* Н. К. Крупская аатынан мэтээл.

# Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата пед-х наук. - решениемРешением Совета в НИИ нац. школ от 29 апреля 1982 присуждена ученая степень к. п. н. НИИ нац школ МП РСФСР (Москва) 1982

# «Лингвистические основы обучения орфографии родного языка в начальных классах якутской школы /Под ред. Докторадоктора филол-х наук Н. Д. Дьячковского/ Якутское книжное изд-во 1987

# Якутский язык: грамматика, правописание, развитие речи. Учебник для 1-го класса Якутское книжное изд-во 1970 / Попова Е. К., Сивцев Д. К., хос таһаарыылара: 1972, 1974, 1976 сс.

# Якутский язык: грамматика, правописание, развитие речи. Учебник для 1-го класса. 5-е издание - " - 1978 / Попова Е. К.

# Рабочая тетрадь к учебнику родного языка для 1-го класса (второе полугодие) - " - 1974, хос таһаарыылара: 1976, 1978

# Якутский язык: грамматика, правописание, развитие речи. Учебник для 2-го класса Якутское книжное изд-во 1971 / Винокурова Е. Д., Сивцев Д. К., хос таһаарыылара: 1973, 1975

# Якутский язык: грамматика, правописание, развитие речи. Учебник для 2-го класса. 4-е переработанное издание - " - 1977 / Винокурова Е. Д.

# Прописи к «Азбуке» - " - 1986/ Корякина Д. Е., Ксенофонтова З. С., хос таһаарыылара: 1992 , 1996

# Аартык: дидактический материал по обучению грамоте якутского языка. /Под ред И. И. Каратаева/ - " - 1996 / Корякина Д. Е., Шамаева Л. П.

# Якутский язык: фонетика, грамматика, правописание, развитие речи. Учебник для 2-го класса четырёхлетней начальной школы Якутское книжное изд-во 1987 /Микушина Х. Г., хос таһаарыылара: 1992

# Якутский язык: фонетика, грамматика, правописание, развитие речи. Учебник для 3-го класса четырёхлетней начальной школы - " - 1988 / Попова Н. С.

# Якутский язык: синтаксис для 7-87—8 классов. Раздел «Сложное предложение» Якутское книжное изд-во 1974 / Черосов М. А., Барашков ППП. П., Тимофеев СИС. И.

# Якутский язык: Учебник для 2-го класса (1-41—4). 3-е дополненное, переработанное издание - " - 2000 / Микушина Х. Г.

# Якутский язык: Учебник для 3-го класса (1-41—4). 3-е дополненное, переработанное издание - " - 2000 / Попова Н. С.

# Программы начальной школы. Якутский язык (1-31—3 классы) Минпрос ЯАССР 1970 / Егоров Н. В., Самсонов ПНП. Н.

: - " -, 2-е издание - " - 1976 / Егоров Н. В.

:18 Программы средней школы. Якутский язык (1-41—4 классы) - " - 1987 / Егоров Н. В., Анисимов В., Филиппова Н.

:20 Программа по ознакомлению с окруж-мокружающим миром и развитию речи в младшей, средней и старшей группах якутских детских садов. /Под ред. Каратаева И. И. / Минпрос ЯАССР 1987 / Тистяхова АГА. Г., Аргунова ТПТ. П., Сивцева ЕФЕ. Ф.

:22 Обучение родному языку в 1-м классе. Пособие для учителя (обновленное издание) - " - 1983 / Фомина Л. Г.

:24 Обучение родному языку в 1-м классе. Пособие для учителя (обновленное издание) - " - 1984 / Фомина Л. Г.

:26 Методические указания к урокам родного языка во 2-м классе (1-41—4) - " - 1987 / Микушина ХГХ. Г.

:27 Методические указания к урокам родного языка в 3-м классе (1-41—4) - " - 1988 / Попова НСН. С.

:28 Тексты диктантов для 1-31—3 классов. Пособие для учителя - " - 1972 / Нектегяева АКА. К.

# Сложносочинённые предложения якутского языка с союзными словами / В кн.: Вопросы методики преподавания якутского языка Якутское книжное изд-во, 1971

# Орфографические ошибки учащихся 1-31—3 классов по родному языку. /В кн.: Первые шаги (Из опыта работы учителей начальных классов) - " - 1975

# Звукоаналитическая работа при обучении орфографии якутского языка в 1-31—3 классах /В кн.: Родной и русский языки в якутской школе. - " - 1975

# Роль звуковых изменений в обучении орфографии родного языка в 1-31—3 классах якутской школы / В кн.: Вопросы преподавания родного языка и литературы в якутской школе Якутское книжное изд-во 1979

# Учет особенностей артикуляции кратких звуков при обучении правописанию (1-31—3 кл) /В кн.: Вопросы преподавания родного языка и литературы в якутской школе - " - 1981

:42 Сахалыы грамота5аграмотаҕа үөрэтии туhунан//Кыым — 24.08.1967

:44 Төрөөбүт тылы оскуола5аоскуолаҕа үөрэтиигэ бол5омтоболҕомто наада//Кыым — 16.04.1968

:45 Аны күьүнкүһүн маҥнайгы кылааска//Кыым — 05.01.1970

:47 Учуутал уонна реформа//Кыым — 22.08.1987; 23.08.1987

:49 Оло5ум кэпсээнэ //Төрөөбүт тыл уонна литература. — 2010. — №2—№ 2— С. 54-6554—65.

# Якутский язык в картинках: для начинающих, «Бичик» 1996 / Каратаева ТИТ. И.

# Прокопьев Егор Михайлович (воспоминания) Типография УПК ТРИ 2001 /Прокопьева ТЕТ. Е.

# Саллаат оло5оолоҕо сал5анарсалҕанар. Типография УПК ТРИ 2007 / Сивцева А. С., Прокопьева ТЕТ. Е.

ТуттуллбутТуттуллубут матырыйааллар:

1. Педагогическая энциклопедия. –— Якутск, 2000. –— Т. 1. -— С. 125.

2. Якутия –— 2003: Календарь знаменат. и памят. дат / Нац. б-ка Респ. Саха (Якутия). Центр нац. и краеведч. библиогр. Отд. ретросп. нац. и краеведч. библиогр.; Сост.: Я. А. Захарова, Л. И. Кондакова; Ред. Т. С. Максимова. –— Якутск: Сахаполиграфиздат, 2002. –— 128 с.: фот.

43. "УчууталларОт Воронежа до учууталлараПраги"/ ЛИ.С. Захарова, ТООЧИ научнай сотруднигаНиколаев. -— Статья в газете "УчууталРеспублика аргыhаСаха" от 1519.0306.20011994

5. И. И. Каратаев Тааhаҕар оскуолатыгар үлээбитүлэлээбит кэмнэрин туһунан тус ахтыыта.--[[Кыттааччы:Маарыйа|Маарыйа]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Маарыйа|ырытыы]]) 06:02, 18 Тохсунньу 2013 (UTC)