Бикипиэдьийэ

Тимофеев-Терешкин Михаил Николаевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
категорияларга сигэннэ, эбии
1 устуруока:
[[Билэ:Тимофеев-Терешкин_Михаил_Николаевич.gif|200px|thumb|right|Тимофеев-Терешкин Михаил Николаевич]]
'''Михаил Николаевич Терешкин''' — саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, поэт, экономист, этнограф. ▼
 
▲'''Михаил Николаевич Тимофеев-Терешкин''' (05.12.1883—06.10.1957) — саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, поэт, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ (1944), экономист, этнограф.
 
== Төрдө-ууһа ==
[[Сунтаар улууһа|Сунтаар улууһун]] кулубата Георгий Петрович Терешкин күтүөтэ -— кини соҕотох кыыhын, Евдокия Георгиевна кэргэнэ. Бэйэтэ Тимофеевтар диэн халыҥ Сунтаар аймаҕын тутаах ыалын аҕатын баhылыгын, Николай Иванович Тимофеев уола. Николай Иванович эмиэ өр сылларга Сунтаар улууhун кулубата буола сылдьыбыт киһи, эбиитин кини аҕата -— Уйбаан Тимофеев (Токур Уйбаан) эмиэ Сунтаар аатырбыт, өр сылларга кулубалаабыт киһи.
 
Бу Токур Уйбаан, уонна бары да Тимэппиэйэптэр удьуордара улахан, модьу, аарыма күүстээх дьоннорунан биллэллэр. Токур Уйбаан дьону кытта төбөтүн оройунан кэйсэринэн аатырбыт. Элбэх киhини оннук гынан охторон тураардаахтурардаах.
 
Георгий Терешкин буоллаҕына Өлүөхүмэттэн төрүттээх Сунтаарга кэлии киһи. Ол эрээри сатабылынан Бүлүү сүнньүгэр саамай баай киhи буолбутунан аатырар. Харчыта элбэх этэ. Бэйэтэ кэтэх үбүлээн сүүрбэччэ таҥара дьиэтин, элбэх оскуола туттарар. Парижка сотору-сотору суксуруhар юhюүhһ баайын харайа уонна Николай-2 ыраахтаа5ыттаныраахтааҕыттан орден святойСвятой Анны ылар. Ол сылдьан баар-суох кыыhын, Дусяны, Тимофеевтар улахан уолларыгар Михаилга биэрэр.
 
НюкулайНьукулай, Михаил а5атааҕата к8мюскөмүс б858тюнбөҕөтүн кутан биэрэр ТерешкиццаТерешкиҥҥа («На рубеже веков» диэн кинигэни аа5ыцааҕыҥ. Автора М. Н. Тимофеев -Терешкин). НоОл эрэн, син биир -— Терешкин со5отохсоҕотох кыыhын биэрэрин иhин мин араспаанньыйабын бэйэцбэйэҥ ааккар эмиэ кыбыт диэбит. Ол курдук биhи биллэхпит буо -— Тимофеев-Терешкиннар хайдах ю8скээбиттэринүөскээбиттэрин.
 
== Олоҕун олуктара ==
Поэт, экономист, этнограф Михаил Николаевич Тимофеев-Терешкин 1883 с. [[Сунтаар улууһа|Сунтаар улууһун]] 2-с Нөөрүктээйи нэһилиэгэр төрөөбүтэ.<br />▼
1917 сыл иннинэ Томскайдаары государственнай университеты бутэрбитин туһунан «Сахаада» хаһыат суруйан турар.
Томскайдааҕы государственнай университет юридическай факультетыгар үөрэммит. Революция иннинэ учууталынан, суруксутунан үлэлээбитэ. <br />
Сэбиэскэй былаас сылларыгар атыы-эргиэн тэрилтэлэригэр, араас хаһаайыстыбаннай үлэҕэ үлэлээбитэ.
1926 с. «Пушное дело в Якутии» үлэни, Бүлүү уокуругун уонна Халыма эҥэр этнографияларыгар, экономикатыгар сыһыаннаах ыстатыйалары суруйбута.
 
Тимофеев-Терешкин айымньылара революция инниттэн кыралаан бэчээттэнэллэрэ. Ол эрээри ордук биллибит айымньыларынан «Сахалар сэриигэ», «Сахалар тыылга» диэн Аҕа дойду Улуу сэриитин саҕана суруйбут хоһооннорун хомуурунньуктара буолбуттара. Нууччалыы, сахалыы уонча кинигэни таһаартарбыта. ▼
▲Поэт, экономист, этнограф Михаил Николаевич Тимофеев-Терешкин 1883 с. Сунтаар улууһун 2-с Нөөрүктээйи нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
{{Цитата|<poem>''Тылбыт, өйбүт, хааммыт, сүрэхпит, '' ▼
Томскайдааҕы государственнай университет юридическай факультетыгар үөрэммитэ. Революция иннинэ учууталынан, суруксутунан үлэлээбитэ. Сэбиэскэй былаас сылларыгар атыы-эргиэн тэрилтэлэригэр, араас хаһаайыстыбаннай үлэҕэ үлэлээбитэ. 1926 с. «Пушное дело в Якутии» үлэни, Бүлүү уокуругун уонна Халыма эҥэр этнографияларыгар, экономикатыгар сыһыаннаах ыстатыйалары суруйбута.
''Тыыммыт, күүспүт баарын тухары,'' ▼
 
''Фашистары барыыры санаан,'' ▼
▲Тимофеев-Терешкин айымньылара революция инниттэн кыралаан бэчээттэнэллэрэ. Ол эрээри ордук биллибит айымньыларынан «Сахалар сэриигэ», «Сахалар тыылга» диэн Аҕа дойду сэриитин саҕана суруйбут хоһооннорун хомуурунньуктара буолбуттара. Нууччалыы, сахалыы уонча кинигэни таһаартарбыта.
''Бары саха тыллаах, миигинниин,'' ▼
 
''Андаҕайыаҕыҥ: фашист үөрүн'' ▼
▲<poem>Тылбыт, өйбүт, хааммыт, сүрэхпит,
''Ааҥнаан туран алдьатыахпыт,'' ▼
▲Тыыммыт, күүспүт баарын тухары,
''Ситэн туран сиҥнэриэхпит,'' ▼
▲Фашистары барыыры санаан,
''Сиэтиэхпит уотунан, ыстаалынан.'' ▼
▲Бары саха тыллаах, миигинниин,
Төрдүтгэн''Төрдүттэн түөһэн,'' ▼
▲Андаҕайыаҕыҥ: фашист үөрүн
''Силиһиттэн ылҕаан,'' ▼
▲Ааҥнаан туран алдьатыахпыт,
''Бүгүҥҥүттэн үйэ тухары'', ▼
▲Ситэн туран сиҥнэриэхпит,
''Олох, букатын эһиэхпит.''<poem/poem>}}▼
▲Сиэтиэхпит уотунан, ыстаалынан.
▲Төрдүтгэн түөһэн,
▲Силиһиттэн ылҕаан,
▲Бүгүҥҥүттэн үйэ тухары,
▲Олох, букатын эһиэхпит.<poem/>
 
== Айымньылара ==
* Сахалар сэриигэ. — Дьокуускай:кинигэ изд-вота, 1943. — 62 с.
* Сахалар тыылга. — Дьокуускай:кинигэ изд-вота, 1944 — 58 с.
* Коммунизм саһарҕата: поэмалар уонна хоһооннор. — Дьокуускай:кинигэ изд-вота, 1950. — 79 c.
* Избранное: стихи. – Иркутск: [Обл. гос. изд-во], 1952. — 196 с.
* Избранное: Стихи и сказки. — М.: гослитиздат, 1959.
* Якуты на войне: Импровизация / пер. А. Ольхон. — Иркутск: Кн. изд.-во, 1942. – 52 с.; Якутск:Кн. изд-во, 1943. — 52 с.
* Якуты в тылу: Импровизация/ пер. А. Ольхон. — Иркутск:ОГИЗ, 1944. — 60 с.
* Сказанья о вождях/ пер. А. Ольхон. — Якутск:Кн. изд.-во, 1946. – 49 с.; Иркутск: Обл. изд-во, 1947. — 48 с.
* Песни борьбы и труда: Стихи и поэмы. — Якутск:Кн. изд.-во, 1948. — 64 с.
* Созвездие смелых: Стихи / пер. А. Ольхон. — М.-Л.:дет.лит. 1948. — 48 с.
* Простые песни: Стихи и сказания. – М.:Сов. Писатель, 1952. — 164 с.
* Якутские сказки. — Новосибирск:Кн. изд-во , 1952. — 61 с.
* Таёжный календарь: Стихи мл. школ. Возраста/ Пер. Т. Стрешнева. – М.: Детгиз, 1954. — 31 с.
* Якутские сказки / пер. П. Глазков, Л. Озеров. — Якутск:Кн. изд-во, 1957. — 68 с.
 
== Кини туһунан ==
Анисимов В. Саха народнай ырыаһата төрөөбүтэ 110 сыла туолуутугар// Чолбон. — 1993 — № 11 — с. 82—94
 
== Туһаныллыбыт литература ==
Иннокентий Неустроев. «Саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэрэ» — [[Кыым, хаһыат|«Кыым»]] хаһыат, 15.04.2007.
 
== Сигэлэр ==
*[[Кыым, хаһыат|"Кыым"]] хаһыат, 15.04.2007. "Саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэрэ", Иннокентий Неустроев
[http://www.sakhalit.com/node/413 Якутский государственный литературный Музей имени П. А. Ойунского:Михаил Тимофеев-Терешкин]
 
[http://psakha.narod.ru/ter.html Биографический интернет-справочник якутской литературы:Писатели Якутии:Михаил Тимофеев-Терешкин]
{{Bio-stub}}
 
[[Category:Дьоннор алпабыытынан]]
[[Категория:1883 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Ахсынньы 5 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:Сунтаарга төрөөбүттэр]]
[[Категория:1957 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Алтынньы 6 күнүгэр өлбүттэр]]
[[Категория:Саха поэттара]]
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Тимофеев-Терешкин_Михаил_Николаевич»