Васильев Степан Васильевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Addbot (ырытыы | суруйуу)
к Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q4104708 (translate me)
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[Ойуу:Васильев1.jpg|200px|thumb|right|Васильев Степан Васильевич]]
'''Васильев Степан Васильевич''' (1896—194328.12.1896—25.10.1943) — бэлиитикэполитика, уопсастыба уонна ил диэйэтэлэ, саха биллиилээх революционера, [[Саха Өрөспүүбүлүкэтэ|Саха Өрөспүүбүлүкэтин]] автономиятын төрүттэспит дьонтон биирдэстэрэ.
 
== Олоҕун олуктара ==
* [[1896]] сыл [[ахсынньы 28]] күнүгэр [[Ньурба улууһа|Ньурба улууһун]] [[Бордоон (Ньурба)|I Бордоҥ]] нэһилиэгэр ''Тойон Уйалаах'' диэн сиргэ тимир ууһа Дьаҕаһын Баһылайын дьиэтигэр төрөөбүтэ<ref>Саха саарыннара. Хомуйан оҥордулар Л. Г. Николаев, А. Г. Николаев, Ф. Э. Данилов. — Дьокуускай: «Кудук», 1998, ISBN 5-7863-0122-2</ref>.
* 1909—1913 сс. [[Маалыкай]] Мэгэдьэк церковнай-приходской оскуолатын уонна Куочайга [[Ньурба]] икки кылаастаах оскуолатын бүтэрбитэ.
* [[1915]] сыллаахха [[Дьокуускай]]га учуутал семинариятыгар киирбитэ, 1918 с. бүтэрбитэ.
* Өрөбүлүүссүйэ кэнниттэн Кыһылларга тиксибитэ. Кини көмөтүнэн [[Рыдзинскай]] этэрээтэ [[1918]] сыл [[от ыйын 1]] күнүгэр Дьокуускайы ылар.
* Үрүҥнэр кэлбиттэригэр хаайыыга укпуттара, ол кэнниттэн Саха сиринСирин таһыгар [[Иркутскай]]га ыытыллыбыта.
* [[1918]] сыл ахсынньытыттан [[1919]] сыл ахсынньытыгар диэри кини [[Иркутскай]] хаайыытыгар сытар. Хаайыыттан босхолонон баран Прибайкальеҕа [[Колчак]] армиятын иһигэр нелегал быһыытынан үлэлиир. Семенов этэрээтин штабын билиэҥҥэ ыларга кыттар.
* [[1920]] сыл кулун турарыгар {{comment|РКСМ|Российский коммунистический союз молодёжи}} Иркутскай губбюро{{comment|Губбюро|Губернское бюро}} чилиэнэ. Саха сиригэрСиригэр төннөн баран {{comment|РКП(б)|Российская коммунистическая партия (большевиков)}} Якутскай губбюро{{comment|Губбюро|Губернское бюро}} сорудаҕынан хомсомуолкомсомол тэрилтэтин тэрийэр.
* 1920 сыл бэс ыйыттан 1921 сыл бэс ыйыгар диэри {{comment|РКСМ|Российский коммунистический союз молодёжи}} Якутскай губбюротун бэрэссэдээтэлэ.
* [[1921]] сыллаахха олунньуттан атырдьах ыйыгар диэри {{comment|РКП(б)|Российская коммунистическая партия (большевиков)}} обкомун пропаганда уонна агитация отделын сэбиэдиссэйэ.
* 1921 сыл балаҕан ыйыттан [[1925]] сыл атырдьах ыйыгар диэри [[Москва]] куоракка Свердлов аатынан Хомуньуус университетыгар үөрэнэр. Үөрэҕин бүтэрэн баран {{comment|ВКП(б)|Всесоюзная Коммунистическая партия (большевиков)}} {{comment|КК|Киин комитет}} кинини Саха сиригэрСиригэр салайар үлэҕэ ыытар. Манна Обком хонтроллуурхонтуруоллуур хамыһыйахамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ.
* [[1926]] сыл муус устарыгар, [[Аммосов Максим Кирович|Аммосов М. К.]] этиитинэн, [[Алдан|Алдаҥҥа]] көмүс хостуур промышленность матарыйааларынматарыйаалларын бэлэмнии барар. Ол кэнниттэн Москва кураккакуоракка «[[Якутзолото]]» трест тэрээһинин боппуруоһугар барар.
* [[1927]] сыллаахха Москваттан төннөр уонна Саха АССР Совнаркомын{{comment|Совнарком|Совет народных комиссаров}}ын бэрэссэдээтэлин эбээһинэһин толорооччу буолар.
* [[1928]] сылтан [[1930]] сылга диэри [[Серго Орджоникидзе]] рекомендациятынанмэктиэлээһининэн {{comment|ВКП(б)|Всесоюзная Коммунистическая партия (большевиков)}} {{comment|КК|Киин комитет}} Киин Хонтуруоллуур хамыыһыйа чилиэнинэн талыллан үлэлиир. Кэлин КХХ партийнай коллегиятын чилиэнинэн үлэлиир.
* 1930 сыл от ыйыттан ССРС инспекциятын өҥнөөх металл группатын салайар.
* [[1931]] сыл [[муус устар 12]] күнүгэр Өҥнөөх металл оробуочайдарын идэлээх Сойуустарын Киин кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ.
* [[1935]] сылтан [[1939]] сыл муус устарыгар диэри {{comment|ВКП(б)|Всесоюзная Коммунистическая партия (большевиков)}} Ыарахан промышленность группатыгар үлэлиир.
* 1939 сылга ыам ыйыттан сэтинньигэ диэри Москуба Иккис авторемонтнай завод дириэктэрэ.
* 1939 сыл [[сэтинньи 6]] күнүгэр {{comment|НКВД|Народный комиссариат внутренних дел}} агеннарынан тутуллан Лефортово хаайыытыгар быраҕыллыбыта.
* 1941 сыл [[от ыйын 18]] күнүгэр буолбут суукка уон сылга хаайыыга уонна болдьоҕо бүппүтүн кэннэ 5 сылга көскө ууруллар.
* [[1943]] сыл [[алтынньы 25]] күнүгэр [[Коми АССР]] Кожва оройуонугар ''Канин Нос'' диэн лааҕырга 46 сааһыгар өлбүтэ.
* [[1956]] сыл [[атырдьах ыйын 18]] күнүгэр ССРС Үрдүкү суутун Байыаннай коллегията аналлаах уурааҕынан буруйа суоҕа бүтүннүү дакаастанан реабилитацияламмыта.
== Кини туһунан ==
 
* Степан Васильевич Васильев (1896—1943). Документы, фотографии. — Якутск: Бичик, 2006. — 96 с.
== Өссө маны көр ==
* Семенов И. Н. ''«Партия эрэллээх уола'',». — Дьокуускай, 1969.
 
== Ылыллыбыт сирэ ==
* ''Энциклопедия Якутии''. Якутск, 2000.
 
== Быһаарыылар ==
40 устуруока ⟶ 41:
[[Категория:1943 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Алтынньы 25 күнүгэр өлбүттэр]]
[[Категория:Саха политиктара]]