Попов Иван Васильевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
к категорияларга сигэннэ
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
эбии
1 устуруока:
'''Попов Иван Васильевич''' -(07.05.1874—1945) — Саха АССР норуодунай худуоһунньуга, саха бастакы идэтийбит живописеһа.
 
== Олоҕун олуктара ==
[[1874]] с. ыам ыйын 7 күнүгэр [[Таатта улууһа|Боотуруус улууһун]] [[Чөркөөх|Чөркөөҕөр]] олохтоох аҕабыт дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Сахалар быыстарыгар улааппыт буолан, саха тылын төрөөбүт тылын курдук билбитэ. Уруһуйдьут идэтин [[ПетербуургПетербург]]а аатырбыт передвижник-худуоһунньук [[А. В. Маковскай]] чааһынай студиятыгар ылбыта (1903-19051903—1905; 1912-19131912—1913). Эбии ''«Общество поощрения художеств''» оскуолатыгар дьарыктаммыта (1903-19041903—1904)<ref>Национальный художественный музей Республики Саха (Якутия). Г. Сафронова уонна атыттар, Дьокуускай, Сахаполиграфиздат, 2001</ref>.
 
== Дьиэ кэргэнэ, аймахтара ==
Саха оһуорун (орнаменын) бастакы идэтийбит чинчийээччитинэн ааҕыллар. [[1938]] сылаахха сэбиэскэй символикаҕа сахалыы матыыптары киллэрэн саҥа орнментальнай композициялары оҥорор ("Сиэрпэлээх Балта", "Кыһыл Сулус", "Бүппэт сурааһынтан турар орнамент"). Худуоһунньук айымньыларын ботуччу аҥарын [[таҥара күлүктэрэ]], аан дойду аатырбыт худуоһунньуктарын хартыыналарын хатылааһын уонна духуобунай үлэлэринэн биллибит дьон мэтириэттэрин ойуулааһын буолар ("Мадонна Литта" [[Леонардо да Винчи]], 1904; "Спас Нерукотворный", 1900-с сс.; "Протоиерей Д.В.Хитров мэтириэтэ", 1900-с сс.; "Димитриан Попов мэтириэтэ", 1933 с. дылы).
4 оҕолоох<ref name="so"></ref>:
* Иван Попов — уола, худуоһунньук, муосчут, скульптор.
* Гаврил Попоd — худуоһунньук
* Василий Попов — инженер
* Елена — кыыһа
::Петров Г. Г. — сиэнэ, худуоһунньук, Нам художественнай оскуолатын преподавателэ
 
== Айар үлэтэ ==
Саха омугун духуобунай култууратыгар эмиэ элбэх айымньылардаах ("Араҥас", 1920; "Саха балаҕнын иһэ", 1920-с сс.; "Ойуун", 1926; "Кэрэх", 1926 уо д.а.).
Саха оһуорун (орнаменын) бастакы идэтийбит чинчийээччитинэн ааҕыллар. [[1938]] сылааххасыллаахха сэбиэскэй символикаҕа сахалыы матыыптары киллэрэн саҥа орнментальнайорнаментальнай композициялары оҥорор ("«Сиэрпэлээх Балта"», "«Кыһыл Сулус"», "«Бүппэт сурааһынтан турар орнамент"»). Худуоһунньук айымньыларын ботуччу аҥарын [[таҥара күлүктэрэ]], аан дойду аатырбыт худуоһунньуктарын хартыыналарын хатылааһын уонна духуобунай үлэлэринэн биллибит дьон мэтириэттэрин ойуулааһын буолар ("«Мадонна Литта"» [[Леонардо да Винчи]], 1904; "«Спас Нерукотворный"», 1900-с сс.; "«Протоиерей Д. В.Хитров мэтириэтэ"», 1900-с сс.; "«Димитриан Попов мэтириэтэ"», 1933 с. дылы).<br />
Саха омугун духуобунай култууратыгаркультуратыгар эмиэ элбэх айымньылардаах ("«Араҥас"», 1920; "«Саха балаҕнынбалаҕанын иһэ"», 1920-с сс.; "«Ойуун"», 1926; "«Кэрэх"», 1926 уоо. д. а.).<br />
"«XVII үйэ бүтэһигинээҕи Дьокуускай"» диэн саха искусствотыгар аан бастакы историко-архитектурнай пейзаажпейзаж (1928) кини клаассикатаклассиката буолбута.<br />
Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Иван Васильевич «Хохочой» уонна «Зверство белобандитов» диэн Саха Сиригэр гражданскай сэрии быһылааннарын көрдөрөр улахан хартыыналары суруйбута. Ону тэҥэ санаммыт улахан болотуналарын эскизтарын суруйар: «Богатыри», «Манчары», «Орджоникидзе в Якутии», «Бойцы Красной Армии», «Герой Социалистического труда», «Ковер тайги» о. д. а.
1945 сыл тохсунньутугар Саха АССР норуодунай худуоһунньугун аата иҥэриллибитэ.
 
И. В. Попов кыраайы үөрэтээччи быһыытынан эмиэ биллибитэ.
"XVII үйэ бүтэһигинээҕи Дьокуускай" диэн саха искусствотыгар аан бастакы историко-архитектурнай пейзааж (1928) кини клаассиката буолбута.
 
== Хартыыналара ==
20 устуруока ⟶ 32:
Дьахтар мэтириэтэ (1915)
Ытык Күөл таҥаратын дьиэтэ (1930 сс.)
Хохочой (19421944)
Ньирэй (1926)
Олоҥхоһут Табаахырап мэтириэтэ (1930)</poem>
 
== Наҕараадалара уонна ытык ааттара ==
 
* Саха АССР норуодунай худуоһунньуга<ref name="so">[http://diaspora.sakhaopenworld.org/3b.shtml Sakha Open World:Иван Васильевич Попов — первый профессиональный художник-этнограф]</ref> (1945, тохсунньу)
 
== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}
 
== Сигэлэр ==
* [http://diaspora.sakhaopenworld.org/3b.shtml Sakha Open World:Иван Васильевич Попов — первый профессиональный художник-этнограф]
* [http://www.yakutskhistory.net/культура/якутская-живопись/ История Якутска:Якутская живопись]
 
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]
35 устуруока ⟶ 51:
[[Категория:Тааттаҕа төрөөбүттэр]]
[[Категория:Саха живописецтара]]
[[Категория:Саха худуоһунньуктара]]
[[Категория:Таатта улууһа]]