Бикипиэдьийэ

Донской Семен Николаевич (иккис): Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
к категорияларга сигэннэ
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[Ойуу:Донской2.jpg|200px|thumb|right|Донской Семен Николаевич (иккис)]]
'''Донской Семен Николаевич (иккис)''' (1895—1938) — саха судаарыстыбаннай уонна уопсастыбаннай диэйэтэлэ, доруобуйа харыстабылын бастакы наркома, сахалыы бастакы учебниктар ааптардара (1895—1938).
 
== Олоҕун олуктара ==
* [[1895]] сыллаахха [[Бүлүү уокуруга|Бүлүү уокуругун]] [[Ньурба улууһа|Ньурба улууһугар]], [[Малдьаҕар (Ньурба)|Малдьаҕарга]] төрөөбүт.
* Дьокуускайдааҕы духуобунай семинарияны бүтэрбит. Петербурдааҕы психоневрологическэй институукка онтон Юрьев университетын медициинискэймедицинскай факультетыгарфакультетка үөрэммит. 1916—1918 сс. Финляндияҕа эмтэммит.▼
* 1916—1918 сс. Финляндияҕа эмтэммит.
* Дойдутугар 1918 с. алтынньыга төннүбүт, учууталлаабыт.
* 1919—1920 сс. — Бүлүүтээҕи уезд исполкомун норуот үөрэҕириитин инструктора, сэбиэдиссэйэ.
Дойдутугар 1918 с. алтынньыга төннүбүт, учууталлаабыт. 1919—1920 сс. — Бүлүүтээҕи уезд исполкомун норуот үөрэҕириитин инструктора, сэбиэдиссэйэ.* 1920—1922 сс. — [[Бүлүүтээҕи кыраайы үөрэтии музейа|Бүлүү кыраайы үөрэтэр музейынтүмэл]] дириэктэрэ, уокуруктааҕы {{comment|исполком|Исполнительный комитет}} пленумун чилиэнэ.▼
* 1922—1923 сс. — Саха АССР үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар бастакы {{comment|нарком|народный комиссар}}а.
* 1923—1924 сс. — {{comment|ВЦИК|Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет}}-ка ЯЦИК бэрэстэбиитэлин солбуйааччы, Саха АССР {{comment|Совнарком|Совет народных комиссаров}}ун Президиумун уонна {{comment|ЦИК|Центральный исполнительный комитет}} чилиэнэ.
* 1924—1926 сс. ССРС норуоттарын Центриздатыгар Саха секциятын редколлегиятын бэрэссэдээтэлэ.
* 1925—1926 сс. — Н. К. Крупская аатынан коммунистическай иитии Академиятын студена.
* 1926—1927 сс. — {{comment|Наркомпросздрав|Народный комиссариат просвещения, Народный комиссариат здравоохранения}} салаатын сэбиэдиссэйэ.
* 1927—1928 сс. — Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын {{comment|нарком|народный комиссар}}ун эбээһинэһин толорооччу.
1922—1923 сс. —* Саха АССР үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар бастакы наркома. 1923—19241928—1931 сс. ВЦИК-ка ЯЦИК бэрэстэбиитэлин солбуйааччы, член Саха АССР СНК Президиумун уонна ЦИК чилиэнэ, 1924—1926 сс. ССРС норуоттарын Центриздатыгар Саха секциятын редколлегиятын бэрэстээтэлэ, 1925—1926 сс. — студент организационно-инструкторского факультета Академии коммунистического воспитания им. Н. К. Крупской. 1926—1927 сс. Наркомпросздрав отедлын сэбиэдиссэйэ, 1927—1928 сс. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомун эбээһинэһин толорооччу, 1928—1931 сс. үөрэх наркомаатыннаркоматын отделларныотделларын салайбыта. Кини кыттыылаах өрөспүүбулүкэ үөрэҕириитин бырайыага оҥоһуллубута. Кини салалтатынан сахалыы бастакы учебниктар, босуобуйалар уонна үөрэх бырагырааммалара суруллубуттара уонна таһаарыллыбыттара, оскуолаларга үөрэнэр кылаастар, кабинеттар, мастарыскыайдар, библиотекалар аһыллыбыттара, улахан дьону үөрэтии киэҥник тарҕаммыта. Босуобуйалар уонна учебниктар бастакы тылбаасчыттартан биирдэстэрэ.▼
* 1931—1932 сс. — Саха АССР {{comment|ВЦИК|Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет}}-ка бэрэстэбиитэлистибэтин консультана.
* 1932—1935 сс. — Москубаҕа Педагогика Киин чинчийэр институтун аспирана.
1931—1932 сс. — Саха АССР ВЦИК-ка бэрэстэбиитэлистибэтин консультана. 1932—1935 сс. — Москубаҕа Педагогика Киин чинчийэр институутун аспирана.* 1935 с. Саха педагогическай институтун дириэктэрэ, норуот үөрэҕириитин уонна история секторын сэбиэдиссэйэ, онтон бастакы саха ноуукаҕабилимҥэ тэрилтэтин — [[Тыл, литератуура уонна устуоруйа институута|Тыл уонна култууракультура чинчийэр институутунинститутун]] — учуонай сэкиритээрэ. 1936 с. — Саха АССР Москубаҕа бастайааннай бэрэстэбиитэлэ.▼
* 1936 с. — Саха АССР Москубаҕа бастайааннай бэрэстэбиитэлэ.
* Саха сиринСирин Сэбиэттэрин I, V сийиэстэрин делегаатаделегата, ЯЦИК I, II, IV, V ыҥырыыларын чилиэнэ, ЯЦИК Президиумун I уонна IV ыҥыыыларын чилиэнэ. РСФСР Сэбиэттэрин XI, XII сийиэстэрин делегаатаделегата, ССРС Сэбиэттэрин II, III сийиэстэрин делегаатаделегата, ССРС ситэриилээх киин кэмитиэтин Омугун Сүбэтин чилиэнэ. «Ыраас олох» уопсастыба бырабылыанньатын бэрэстээтэлэбэрэссэдээтэлэ, үөрэхтээһин үлэһиттэрин сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ, [[Саха омук (уопсастыба)|«Саха омук» уопсастыба]] бырабылыанньатын чилиэнэ.▼
* [[1938]] с. сымыйанан буруйданан репрессияҕа түбэспитэ; [[1957]] с. реабилитацияламмыта.▼
* [[1957]] с. реабилитацияламмыта.
 
== Сигэлэр ==
▲Дьокуускайдааҕы духуобунай семинарияны бүтэрбит. Петербурдааҕы психоневрологическэй институукка онтон Юрьев университетын медициинискэй факультетыгар үөрэммит. 1916—1918 сс. Финляндияҕа эмтэммит.
 
▲Дойдутугар 1918 с. алтынньыга төннүбүт, учууталлаабыт. 1919—1920 сс. — Бүлүүтээҕи уезд исполкомун норуот үөрэҕириитин инструктора, сэбиэдиссэйэ. 1920—1922 сс. — [[Бүлүүтээҕи кыраайы үөрэтии музейа|Бүлүү кыраайы үөрэтэр музейын]] дириэктэрэ, уокуруктааҕы исполком пленумун чилиэнэ.
 
▲1922—1923 сс. — Саха АССР үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар бастакы наркома. 1923—1924 сс. ВЦИК-ка ЯЦИК бэрэстэбиитэлин солбуйааччы, член Саха АССР СНК Президиумун уонна ЦИК чилиэнэ, 1924—1926 сс. ССРС норуоттарын Центриздатыгар Саха секциятын редколлегиятын бэрэстээтэлэ, 1925—1926 сс. — студент организационно-инструкторского факультета Академии коммунистического воспитания им. Н. К. Крупской. 1926—1927 сс. Наркомпросздрав отедлын сэбиэдиссэйэ, 1927—1928 сс. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомун эбээһинэһин толорооччу, 1928—1931 сс. үөрэх наркомаатын отделларны салайбыта. Кини кыттыылаах өрөспүүбулүкэ үөрэҕириитин бырайыага оҥоһуллубута. Кини салалтатынан сахалыы бастакы учебниктар, босуобуйалар уонна үөрэх бырагырааммалара суруллубуттара уонна таһаарыллыбыттара, оскуолаларга үөрэнэр кылаастар, кабинеттар, мастарыскыайдар, библиотекалар аһыллыбыттара, улахан дьону үөрэтии киэҥник тарҕаммыта. Босуобуйалар уонна учебниктар бастакы тылбаасчыттартан биирдэстэрэ.
 
▲1931—1932 сс. — Саха АССР ВЦИК-ка бэрэстэбиитэлистибэтин консультана. 1932—1935 сс. — Москубаҕа Педагогика Киин чинчийэр институутун аспирана. 1935 с. Саха педагогическай институтун дириэктэрэ, норуот үөрэҕириитин уонна история секторын сэбиэдиссэйэ, онтон бастакы саха ноуукаҕа тэрилтэтин — [[Тыл, литератуура уонна устуоруйа институута|Тыл уонна култуура чинчийэр институутун]] — учуонай сэкиритээрэ. 1936 с. — Саха АССР Москубаҕа бастайааннай бэрэстэбиитэлэ.
 
▲Саха сирин Сэбиэттэрин I, V сийиэстэрин делегаата, ЯЦИК I, II, IV, V ыҥырыыларын чилиэнэ, ЯЦИК Президиумун I уонна IV ыҥыыыларын чилиэнэ. РСФСР Сэбиэттэрин XI, XII сийиэстэрин делегаата, ССРС Сэбиэттэрин II, III сийиэстэрин делегаата, ССРС ситэриилээх киин кэмитиэтин Омугун Сүбэтин чилиэнэ. «Ыраас олох» уопсастыба бырабылыанньатын бэрэстээтэлэ, үөрэхтээһин үлэһиттэрин сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ, [[Саха омук (уопсастыба)|«Саха омук» уопсастыба]] бырабылыанньатын чилиэнэ.
 
▲[[1938]] с. сымыйанан буруйданан репрессияҕа түбэспитэ; [[1957]] с. реабилитацияламмыта.
 
== Өссө маны көр ==
* [http://igi.ysn.ru/spravochnik.pdf Биобиблиографический справочник]
 
25 устуруока ⟶ 33:
[[Категория:1895 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Бэс ыйын 21 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:НьурбаҕаНьурба улууһугар төрөөбүттэр]]
[[Категория:1938 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Атырдьах ыйын 25 күнүгэр өлбүттэр]]
[[Категория:Чинчийээччилэр]]
[[Категория:1938ССРС сыллааххакэмигэр репрессияламмыттаррепрессияҕа түбэспиттэр]]
[[Категория:Саха салайааччылара]]
[[Категория:Саха Сирин политиктара]]
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Донской_Семен_Николаевич_(иккис)»