Томпо улууһа: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Addbot (ырытыы | суруйуу)
к Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1094037 (translate me)
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
эбии
1 устуруока:
Томпо улууһа (оройуона).
ТОМПО УЛУУҺА (ОРОЙУОНА)
Киинэ — Хаандыга бөһүөлэгэбөһүөлэк. Төрүттэммит күнэ-дьыла — 1931 сыл ыам ыйын 20 күнэ. Сирин иэнэ — 135,8 тыһ. кв. км. Дьокуускайга диэри ырааҕа: сиринэн — 449 км; уунан — 642 км; салгынынан — 370 км. 2002 сыллааҕы сурутуу көрдөрөрүнэн, олохтоохторун ахсаана: 1527515 275 киһи. 2002 сыллааҕы сурутуу түмүгүнэн омуктар ахсааннара уонна өлүүлэрэ маннык: [[сахалар]] — 52805 280 киһи (34,57%); [[нууччалар]] — 73877 387 киһи (48,36%); [[украйыыннар]] - 850 киһи(5,56)%, [[эбээннэр]] — 829 киһи (5,43%); [[татаардар]] - 167 киһи (1,09%), [[эбэҥкилэр]] — 86 киһи (0,56%); атыттар — 676 киһи (4,43%). Улуус киһитин ахсаана [[2007]] сылга 1428114 281 киһи.
 
Улуус Саха сиринСирин илин өттүгэр тайаан сытар. Сирин ньуура араас. Сыл устата 200-250200—250 мм сөҥүү түһэр. Сүрүн өрүстэрэ — Томпо, Алдан. Улуус иһигэр эриэккэс сир — былыр-былыргыттан ураты баай флоралаах Лэкэ Хайата баар.
 
Күн бүгүн улууска 9 муниципальнай тэриллии баар, ол иһигэр 2-тэ куораттыы тииптээх. Куораттыы тииптээх бөһүөлэктэргэ 9,2 тыһ. киһи, тыаларыгар 6,1 тыһ. киһи олорор. Тополинай сэлиэнньэтигэр, сүрүннээн, эбээннэр олороллор.
 
Улууска хорҕолдьун, алтан, сибиниэс, сурьма, молибден, кыһыл уонна үрүҥ көмүс, таас чох, о. д. а. туһалаах баай арааһа баар. Федор Шарыпов кыһыл көмүстээх руднигын туһунан сибидиэнньэлэр өссө 1743—1745 сс. биллибиттэрэ.
 
Улууска промышленность күүскэ сайдар. Экономикатыгар сүрүн миэстэни чоҕу хостооһун ьлар. Тыа хаһаайыстыбата промышленноһы кытары тэҥҥэ сайдар. Олохтоохтор тыа хаһаайыстыбатьнанхаһаайыстыбатынан: сылгы, ынах сүөһүнү, табаны, килиэккэлээх кыылы иитиинэн, кылааннаах түүлээҕи бултааһынынан, оҕуруот аһын үүннэриинэн дьарыктаналлар.
 
14 устуруока:
 
[[Билэ:Томпонский1.png|500px|thumb|left|Биэрэпис ыытыллыбыт сыллырга уонна 2007 сылга нэһилиэнньэ ахсаана]]
<!-- [[Билэ:Томпонский.png|500px|thumb|right|2002 сыллааҕы биэрэпис түмүгүнэн омуктар өлүүлэрэ]]-->
 
== Администрацияларынан араарыы ==
[[Билэ:Хандыга.PNG|400px|thumb|right|Томпо улууһун каартата]]
{| border="51" cellpadding="2" cellspacing="2"
|- bgcolor="#C0C0C0"
!colspan="7" | Улуус иһинээҕитэ
60 устуруока:
|}
 
== Улуус биллиилээх дьоно ==
:{{Сэбиэскэй Сойуус Геройун Сулуһа тиһиккэ аналлаах}} [[Охлопков Фёдор Матвеевич]] (02.03.1908—28.05.1968) — Сэбиэскэй Сойуус Геройа.
:{{Социалистическай Үлэ Геройун Сулуһа тиһиккэ аналлаах}} [[Кладкин Василий Михайлович]] (10.01.1931—27.05.2003) — Социалистическай Үлэ Геройа.
:{{Саха норуодунай аатын Бэлиэтэ тиһиккэ аналлаах}} [[Мекюрдянов Лаврентий Иннокентьевич]] (10.08.1927—23.04.1997) — балет артыыһа, Саха АССР норуодунай артыыһа.
:{{Саха норуодунай аатын Бэлиэтэ тиһиккэ аналлаах}} [[Степанов Ефим Николаевич]] — П. А. Ойуунускай аатынан Саха академическай театрын артыыһа, театр уонна киинэ артыыһа, туруорааччы режиссер.
 
== Үөрэҕирии ==