Дүллүкү нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа): Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
к Ykt www Дүллүкү сирэй аатын маннык Дүллүкү нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа) уларыппыт
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
imagemap
1 устуруока:
<imagemap>
[[ОйууБилэ:Верхневилюйск4.PNG|250px450px|thumb|right|Дүллүкү нэһилиэк Үөһээ Бүлүү улууһун каартатыгар]]улууһа|
poly 67 462 85 438 109 471 82 488 [[Үөдүгэй нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Үөдүгэй нэһилиэгэ]]
poly 104 438 104 453 114 459 125 447 113 438 [[Нам нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Нам нэһилиэгэ]]
poly 89 399 99 389 121 389 101 408 [[Дүллүкү нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Дүллүкү нэһилиэгэ]]
poly 71 409 84 404 97 412 97 424 [[Хоро нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хоро нэһилиэгэ]]
poly 56 321 102 316 93 344 68 356 [[Боотулу нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Боотулу нэһилиэгэ]]
poly 95 352 113 375 100 380 86 359 [[Далыр нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Далыр нэһилиэгэ]]
poly 30 443 61 429 61 497 35 497 [[Кэнтик нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Кэнтик нэһилиэгэ]]
poly 72 364 86 364 89 381 68 381 [[Мэйик нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Мэйик нэһилиэгэ]]
poly 116 412 125 412 136 401 143 408 139 420 121 420 121 413 116 413 [[Ороһу нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Ороһу нэһилиэгэ]]
poly 124 435 134 435 140 444 140 456 128 456 128 445 [[Тамалакаан нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Тамалакаан нэһилиэгэ]]
poly 59 515 116 480 116 522 105 586 79 592 [[Өргүөт нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Өргүөт нэһилиэгэ]]
poly 99 347 120 327 135 346 112 362 [[Маҥаас нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Маҥаас нэһилиэгэ]]
poly 61 387 83 387 61 400 83 400 [[Оҥхой нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Оҥхой нэһилиэгэ]]
poly 140 439 162 439 186 479 158 479 [[Харбалаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Харбалаах нэһилиэгэ]]
poly 120 364 168 339 173 379 134 388 [[Кырыкый нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Кырыкый нэһилиэгэ]]
poly 67 215 102 215 94 289 57 289 [[Сургуулук нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Сургуулук нэһилиэгэ]]
poly 36 87 58 87 58 178 84 178 84 129 124 70 84 11 [[Сургуулук нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Сургуулук нэһилиэгэ]]
poly 105 415 105 426 115 415 115 426 [[Балаҕаннаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Балаҕаннаах нэһилиэгэ]]
poly 5 413 32 413 5 438 32 438 [[Балаҕаннаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Балаҕаннаах нэһилиэгэ]]
poly 61 632 153 579 214 657 185 688 [[Туобуйа нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Туобуйа нэһилиэгэ]]
poly 123 503 123 580 160 487 177 544 [[Быракаан нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Быракаан нэһилиэгэ]]
poly 170 411 170 437 205 411 205 437 [[Хомустаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хомустаах нэһилиэгэ]]
poly 120 392 120 405 132 392 132 405 [[Хомустаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хомустаах нэһилиэгэ]]
poly 157 385 157 397 171 385 171 397 [[Хомустаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хомустаах нэһилиэгэ]]
rect 115 104 248 324 [[Бүлүү улууһа]]
rect 205 596 251 643 [[Горнай улууһа]]
rect 4 6 44 59 [[Өлөөн улууһа]]
rect 4 100 44 401 [[Ньурба улууһа]]
rect 3 547 52 621 [[Сунтаар улууһа]]
rect 3 666 112 703 [[Өлүөхүмэ улууһа]]
</imagemap>
 
'''Дүллүкү нэһилиэк'''. [[Үөһээ Бүлүү улууһа|Үөһээ Бүлүү улууһун]] нэһилиэгэ, киинэ [[Дүллүкү (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Дүллүкү]].
 
Улуус кииниттэн 40 км. хоту диэкки сытар.
 
Нэһилиэнньэтин ахсаана 12641 264 киһи (2007 сыл), ол иһигэр: [[Дүллүкү (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Дүллүкү]] - 12541 254 уонна '''[[Бүтэйдээх''' -(Үөһээ Бүлүү улууһа)|Бүтэйдээх]] — 10 киһи.
 
 
 
== Устуоруйата ==
Үһүйээннэр кэпсииллэринэн [[Нам улууһа|Нам улууһуттан]] [[XVII үйэ]] бүтүүтүгэр кэлбит дьон олохтообут нэһилиэктэрэ. Аата эбэҥки тылыттан киирбитинэн ааҕыллар: ''дулу'' - орто, ''дулугу'' - орто тарбах, эбэтэр күөллэр ыккардыларыгар сытар күөл. Дүллүкү күөлэ кырдьык биир өттүттэн Чыыйык, Бүдүргэй, иккис өттүттэн Кур Муустаах, Уолбут куөллэр ыккардыларыгар сытар.
 
XIX уонна XX үйэлэр быыстарыгар Дүллүкү уҥуор турар [[Нам (Үөһээ Бүлүү)|Нам нэһилиэгэр]] киирэрэ. Ол гынан баран салаллара табыгаһа суоҕуттан олохтоохтор туруорсууларынан Саха сиринСирин уобаластааҕы управленията [[1911]] сыллаахха [[от ыйын 2]] күнүнээҕи 170 нүөмэрдээх быһаарыытынан туспа нэһилиэк буолбута. Нэһилиэк бастакы кинээһинэн Иванов Николай Иванович (Маттаҥаа) талыллыбыта. Илин Эбэ Букаа өтөҕүн анныгар баар өтөххө олорбут киһи 1916 сыл тохсунньу 1 күнүгэр дылы үлэлээбитэ. Кини кэнниттэн Санников Иван Ильич [[1916]] сылтан 1919 сыл тохсунньу 1 күнүгэр дылы уонна Санников Спиридон Ксенофонтович (Эһэ Харах) 1922 сыл тохсунньу 1 күнүгэр дылы үлэлээбиттэрэ.
 
Онтон Иванов Харлампий Иванович (Бааҕынаан) талыллан бастаан кинээһинэн, онтон сэбиэт бэрэстээтэлинэн үлэлээбит курдук. 1922 сыллаахха [[Куонаан бандьыыт]] отучча киһилээх этэрээтэ таарыйан Балаҕан көлүйэҕэ хонон-өрөөн ааспыт. Бу дьон баһылыктарын Эһэ Харах өлөртөөрү гыммытын ("үксүлэрэ төрдө-ууһа суох мөлтөх дьон эбит, баһылыктарын өлөрдөххө ыһыллан хаалыахтара"), Бааҕынаан сэрэҕэдийэн көҥүллээбэтэх. Ол иһин кэлин сэбиэскэй былаас атаҕар турбутун кэннэ бэрэстээтэлиттэн уһуллубут курдук.
 
== Нэһилиэктэн төрүттээх дьоннор ==
* [[1929]] сыл [[кулун тутар 10]] күнүгэр төрөөбүтэ :[[Бойлохов Николай Иванович]] (10.03.1929—11.06.1988) — саха биллиилээх мелодиһа.
*:{{Саха [[1943]]норуодунай сылаатын [[олунньуБэлиэтэ 3]]тиһиккэ күнүгэраналлаах}} [[Ильина Анегина Егоровна]] -(1943 с. оунньу 3 к. төр.) — ырыаһыт (меццо-сопрано), РСФСР норуотуонна артыыһаСаха төрөөбүтэӨрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа.
* :[[1959]]Васильев сылВалерий [[сэтинньи 6Егорович]] күнүгэр(1959 төрөөбүтэс. сэтинньи [[Васильев6 Валерийк. Егорович]]төр.) — история билиминбилимнэрин кандидата.
* :[[Борисов Иван Васильевич]] - Саха сиринСирин суруналыыстарын сойууһун бырабылыанньатын бэрэстээтэлэбэрэссэдээтэлэ.
* :Федотов Григорий Михайлович - фольклорист.
* :[[Михайлов Виктор Данилович]] - философия дуоктарабилимнэрин доктора, профессор.
[[Ойуу:Дюллюкю.jpg|400px|thumb|left|Дүллүкү куйаартан көстүүтэ]]
== Сигэлэр ==
* [http://www.sakha.gov.ru/v-vilusky Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Верхневилюйский улус]
* [http://naslegy.ru/verhneviluisk Саха Сирин нэһилиэктэрэ:Үөһээ Бүлүү нэһилиэктэрэ]
* [http://www.gosspravka.ru/14/008/000000.html gosspravka.ru:Верхневилюйский улус]
* ''Дүллүкү нэһилиэгэ''. В. В. Васильев-Чомпуу, А. М. Федоров. Дьокуускай: Сахаполиграфиздат, 2005. - 184 с. ISBN 5-471-00196-6
 
{{YBylyy-uluus-geo-stub}}
== Өссө маны көр ==
[[Категория:Үөһээ Бүлүү улууһаулууһун нэһилиэктэрэ]]
* ''Дүллүкү нэһилиэгэ''. Дьокуускай, 2005.
[[Категория: Нэһилиэктэр]]
 
== Ылыллыбыт сирэ ==
 
*''Энциклопедия Якутии'', М., 2000 г.
* ''Дүллүкү нэһилиэгэ''. В.В. Васильев-Чомпуу, А.М.Федоров. Дьокуускай: Сахаполиграфиздат, 2005. - 184 с. ISBN 5-471-00196-6
 
[[Ойуу:Дюллюкю.jpg|400px|thumb|left|Дүллүкү куйаартан көстүүтэ]]
[[Категория: Нэһилиэктэр]]
[[Категория:Үөһээ Бүлүү улууһа]]