Гоголева (Яковлева) Евдокия Константиновна: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
TumatUola (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
'''Гоголева (Яковлева) Евдокия Константиновна''' - [[Саха тыйаатыра|Саха тыйаатырын]] диэйэтэлэ, [[Алампа]] кэргэнэ.
 
[[1891]] сыллаахха [[Нам улууһа|Нам улууһугар]] [[Үөдэй (Нам)|I Үөдэй]] нэһилиэгэр дьадаҥы кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Аҕыс саастааҕар төрөппүттэрэ Калинкин диэн саха атыыһытыгар [[Марха (бөһүөлэк)|Марха]] таһыгар баар сайыымкатыгар сүөһү көрөөччүнэн үлэлии киирбиттэрэ. Оттон Дуунньаны атыыһыт [[Дьокуускай|Дьокуускайга]] дьиэтигэр илдьэ киирбит, онно бэйэлэрин кыргыттарыгар дьүөгэ оҥорон, хамнастаах дьиэ үлэһитэ оҥостубуттар.
7 устуруока:
[[1925]] сыллаахха Саха тыйаатыра аһыллыаҕыттан ыла сүрүн оруоллары толорор артыыс буолар.
 
[[1927]] сыл сааһыгар кэргэниттэн Алампаттан арахсан [[Гоголев Степан Филиппович|Степан Гоголевка]] барар. Бу туһунан "[[Саха Сирэ" (хаһыат)|«Саха Сирэ» хаһыакка]] маннык суруйан тураллар<ref>Валентина Сивцева. [http://sakhasire.ykt.ru/index.php?itemid=61&catid=342%20title= Ньургуһуннааҕар ньуолдьаҕай ньуурдаах...] 09/11, 2006, </ref>:
<blockquote>Баҕар, киэҥ билсиилээх-көрсүүлээх киһи эмтэтэн, оҕолонуом да дии санаабыта буолуоҕа. Кэлиҥҥи кэргэнэ даҕаны 5 сыл аҕа, оҕото суох дьахтары чахчы таптаан-умсугуйан ыллаҕа.</blockquote>
 
Евдокия Константиновна иккис кэргэнэ С. Ф. Гоголев эдэр сааһыттан Саха сирин үрдүнэн киэҥник биллибит саха бастакы революционердарыттан биирдэстэрэ, бөдөҥ советскай салайааччы этэ. Ол курдук кини адьас эдэр сааһыттан юстиция, үөрэх наркомунан, Саха сирин Совнаркомун председателинэн үлэлээбитэ. Үлэлээбит хайысхаларыгар, ордук үөрэҕирии эйгэтигэр умнуллубат элбэх үтүөнү оҥорбута. Кини 1933 сыллаахха 37 сааһыгар сылдьан сүрэҕинэн Москуба куоракка өлбүтэ.
 
[[1938]] сыллаахха атырдьах ыйыгар үлэтиттэн уһуллар, контреволюционнай үлэҕэ кыттыбыт диэн сэтинньи 1 күнүгэр хаайаллар. "Буржуазнай омугумсуйуу ис хоһоонноох айымньылардаах" Алампаны кытта алтыһа сылдьыбытынан, иккис кэргэнэ Гоголев С.Ф. "уҥа контреволюционнай омугумсуйар тэрилтэ чилиэнэ буоларынан", [[Ойуунускай Платон Алексеевич|Ойуунускайдааҕы]] кытта билсэринэн киирэллэр. Ахсынньы ыйга буруйа дакаастамматаҕынан таһаараллар.
 
Бу кэнниттэн өр сылларга дьоҥҥо дьуккаах олоро сылдьыбыта. 1952 сылтан ыла уонтан тахса сыл Валентин Михайлович уонна Александра Хрисанфовна Слепцовтар диэн үтүө ыалга ийэлэрин кэриэтэ буолан олорбута. Бу кэмнэргэ тыйаатырга көстүүм сыаҕын сэбиэдиссэйинэн үлэлиир. [[1971]] сыллаахха тыйаатырдар кырдьаҕас үлэһиттэрэ 80 сааһын бэлиэтээбиттэрэ. Ол туһунан кырдьаҕас артыыс [[Кузьмина Анна Ивановна|Анна Кузьмина]] маннык ахтар<ref>Кузьмина А.И. ''Умнуллубат сулустар: Ахтыылар.'' Дьокуускай—Дьокуускай: Бичик, 2009. - 152 с. - ISBN 978-5-7696-3251-8</ref>:
<blockquote>Сыанаҕа олорбута, кини туһунан тыйаатыр кылаабынай режиссера [[Потапов Федот Федотович|Ф.Ф. Потапов]] тыл эппитэ. Эҕэрдэлээбиппит. Туох эрэ кыра бэлэх туттарбыппыт. Онтон кини тыл эппитэ. "80 саас дьахтар киһиэхэ аҕыйаҕа суох саас. Араас үчүгэй да, ыарахан кэмнэр да бааллара. Хомолтом диэн төрөппүт оҕом суоҕа. Онтон Тойон таҥараттан биири эрэ көрдөһөбүн, ол дойдуга барарбар өр ыалдьан сыппакка эмискэ барбыт киһи диэн баҕалаахпын", - диэбитэ. Ити биһиги кинини бүтэһик көрүүбүт этэ.</blockquote>