Бикипиэдьийэ

Кондаков Иван Лаврентьевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Kaganer (ырытыы | суруйуу)
1806 уларытыы
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[File:Kondakov, Ivan Lavrent'evich.jpg|200px|thumb|left|Koндаков Иван Лаврентьевич]]
'''Кондаков Иван Лаврентьевич''' (1857—1931) — Саха сиригэр төрөөбүт синтетиичэскэй эрэһиинэни оҥоруу ньыматын бастакынан тобулбут биллиилээх хиимик-учуонай.
 
== Олоҕун олкутара ==
=== Биһигин ыйаабыт сирэ===
И.Л. Кондаков 1857 с. алтынньы 10 күнүгэр Бүлүү куоратыгар төрөөбүтэ.
 
=== Үөрэнэр кэмэ ===
=== Үөрэх-сайдыы аартыга арыллар ===
 
Дьокуускайдааҕы 6 кылаастаах классическай прогимназияны үөрэнэн бүтэрэн баран, Красноярскайдааҕы классическай гимназияҕа ситиһиилээхтик үөрэммитэ. Ол кэнниттэн 1880 с. С.-Петербург үнүбэрсиэтин физика-математика бакылтыатын естественнэй салаатыгар үөрэнэ киирбитэ, итиэннэ ону 1884 с. хандьыдаат истиэпэннээх бүтэрбитэ. Үнүбэрсиэккэ үөрэнэ сылдьан, хиимийэни олус сөбүлээбитэ. Аатырбыт учуонай, бэрэпиэссэр А.М. Бутлеров лабаратыарыйатыгар икки сыл уһуйуллар кэмигэр органическай хиимийэнэн үлүһүйбүтэ.
13 устуруока:
=== Учуонай тус олоҕо ===
 
Учуонай ойоҕун толору аата-суолаойоҕо Мария Ивановна Кондакова (Рубенау) диэн эбит. Мария Ивановна 1899 с. ылбыт пааспарыгар, “состоит в первом браке с и.д. ординарнаго профессора Императорскаго Юрьевскаго университета Иваном Лаврентьевичем Кондаковым” диэн сурулла сылдьар. Мария Ивановна Тарту куораттан чугас сытар Эльва диэн быыкаа куоракка сэниэ төрөппүттэриттэн хаалбыт улахан учаастактаах уонна дьиэлээх эбит. И.Л. Кондаков үлэтин-хамнаһын архыып матырыйаалыгар олоҕуран үөрэппит Туллио Илометс диэн чинчийээччи суруйарынан<ref>Туллио Илометс, “Chemistry and Pharmasy at the University of Nartu/Dorpat/Yurjev” диэн, 2009 c. тахсыбыт кинигэҕэ суруйарынан</ref>, И.Л. Кондаков ойоҕо Воронежка тиийээт (1918 сыл балаҕан ыйын 20 күнүгэр), сырдык тыына быстыбытөлбүт. Иван Лаврентьевич ойоҕун кистээнкөмөн баран, алтынньы ыйга Эльваҕа баар дьиэтигэр төннөн кэлбит. Эрдэлээн эттэххэ, учуонай өлбүтүн кэннэ туох баар нэһилиэстибэтин барытын судаарыстыба туһатыгар тутан ылбыттар. Онон сылыктаатахха, И.Л. Кондаков оҕото-уруута суох киһи эбит.
 
Олоҕун тиһэх күннэригэр наар ойоҕун дьиэтигэр олорбута. 1931 с. алтынньы 14 күнүгэр өлбүтэ. Учуонай өлбүтүн кэннэ туох баар баайын-дуолун барытын судаарыстыба туһатыгар тутан ылбыттар. Онон сылыктаатахха, И.Л. Кондаков оҕото-уруута суох киһи эбит.
 
Олоҕун тиһэх күннэригэр наар ойоҕун дьиэтигэр олорбута. 1931 с. алтынньы 14 күнүгэр учуонай чараас кута орто дойдуттан арахсан, тапталлааҕар аттаммыта. 1957 с., учуонай төрөөбүтэ 100 сылыгар, олорбут дьиэтин таһыгар мэҥэ дуосканы ыйаабыттара. Онтон 1959 с. учуонай уҥуоҕар мэҥэ тааһы туруорбуттара.
 
=== Аан дойду биллэр-көстөр хиимигэ ===
34 устуруока:
Иван Лаврентьевич аан дойду ааттаах-суоллаах учуонайа буолбутун кэннэ, кинини Дьобуруопа үөрэх кыһаларыгар уонна тэрилтэлэригэр анаан-минээн ыҥырар буолбуттара. Ол курдук Франция Лилль куоратыгар кэсмиэтикэ оҥорор тэрилтэлэри кытта бииргэ үлэлии сылдьыбыта, Прагаҕа баар Нуучча үнүбэрсиэтигэр уонча сыл лиэксийэ аахпыта. Учуонай 1925 с. Чехословакия кырасдааныстыбатын ылбыта. Ол эрээри Эстонияҕа сотору-сотору кэлэн барара.
 
И.Л. Кондаков "Некоторые исторические факты о химии синтетического каучука" диэн бүтэһик үлэтэ 1931 сыллаахха күн сирин көрбүтэ. Дьэ, ити курдук, Иван Лаврентьевич олоҕун бүүс-бүтүннүүтүн билим эйгэтигэр анаабыта. И.Л. Кондаков үтүөтэ-өҥөтө араас тылдьыкка, “Выдающиеся химики мира” кинигэҕэ, о.д.а. литэрэтиирэҕэ дьоһуннаахтык ахтыллар.
 
== Аатын үйэтитии ==
И.Л. Кондаков үтүөтэ-өҥөтө араас тылдьыкка, “Выдающиеся химики мира” кинигэҕэ, о.д.а. литэрэтиирэҕэ дьоһуннаахтык ахтыллар. 1957 сыллаахха, учуонай төрөөбүтэ 100 сылыгар, олорбут дьиэтин таһыгар мэҥэ дуосканы ыйаабыттара. Онтон 1959 сыллаахха учуонай уҥуоҕар мэҥэ тааһы туруорбуттара<ref>Хабырыыл Торотуойап. Эрэһиинэни айбыт учуонай - биһиги биир дойдулаахпыт // Наш университет. - 2013. - №11 (89)</ref>.
 
 
== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}
 
* Хабырыыл Торотуойап. Эрэһиинэни айбыт учуонай - биһиги биир дойдулаахпыт // Наш университет. - 2013. - №11 (89)
 
 
{{rq|style|sources|wikify|cat}}
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]
[[Категория:1857 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:1931 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Учуонайдар]]
[[Категория:Бүлүү улууһа]]
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Кондаков_Иван_Лаврентьевич»