Бикипиэдьийэ

Афгани: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
Кэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
'{{редактирую|~~~~|1 января 2014}} {{Infobox Currency | currency_name_in_local = Pashto: {{lan…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
 
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
{{редактирую|[[Кыттааччы:Ykt www|Ykt www]] ([[Кыттааччы ырытыыта:Ykt www|ырытыы]]) 10:21, 1 Тохсунньу 2014 (UTC)|1 января 2014}}
{{Infobox Currency
| currency_name_in_local = [[Pashto language|Pashto]]: {{lang|-ps|افغانۍ}}, [[Dari (Eastern Persian)|Persian]] {{lang|-fa|افغانی}}
| image_1 =
| image_title_1 =
| iso_code = AFN
| using_countries = {{AFGФлагификация|Афганистан}} (alongside the [[UnitedАХШ States dollarдоллара|USАХШ dollarдолларын]] тэҥҥэ)
| Unofficial_Users = {flag|Pakistan}
| inflation_rate = 13.8%
14 устуруока ⟶ 13:
| used_coins = 1 Af,<ref name="DAB"/> 2, 5 Afs
| used_banknotes = 1 Af, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 Afs
| issuing_authority = [[Da Afghanistan Bank]]
| issuing_authority_website = www.centralbank.gov.af
}}
 
'''Афгани''' (AFN, {{lang-en|afghani}}) — [[Афганистан]] [[Харчы|харчытын]] кээмэйэ, 100 манньыат пулга тэҥнэһэр бытархай харчы. Билиҥҥи кэмҥэ эргииргэ 1000, 500, 100, 50, 20, 10, 5, 2 и 1 сыаналаах банкноталар уонна бытархай [[Манньыат|манньыаттар]] 5, 2 , 1 афгани бааллар.
 
2005 сыллаахха инфляция тэтимэ 16,3% этэ.
28 устуруока ⟶ 27:
=== 1926—2002 ===
 
Афгани эргииргэ 1926 сыл от ыйыгар 900 пробалаах (10 г [[үрүҥ көмүс|үрүҥ көмүстээх]]) үрүҥ көмүс манньыатынан тахсыбыта. Афгани өр кэм кабул рупиятын, ону тэҥэ индия, иран, нуучча уонна бухара манньыаттарын кытта эргииргэ туһаныллыбыта.
1927 сылга дылы эргииргэ сылдьар манньыаттар үксүлэрэ индийскэй этилэр. Афгани [[кыһыл көмүс]] манньыаттара үрүҥ көмүс афганины кытта тэҥнэниилэрэ халбаҥ этэ.
 
Кабул рупиятын манньыаттара 1978 эрэ сыллаахха, Афганистаҥҥа ССРС аармыйата киириэн аҕай эрэ иннинэ, эргииртэн тахсыбыттарын кэннэ, афгани туруга бөҕөрҕөөбүтэбөҕөргөөбүтэ.
 
Бастакы афгани банкноталарабанкноталарын 1935 сыллаахха Афганистан национальнай баанынанбаана бэчээттэммиттэрэбэчээттээбитэ. 1939 сыллаахха государственнай ''Да Афганистан банк'' тэриллибитэ, ол сыл банкноталары бэчээттээһинин саҕалаабыта. Аан дойду иккис сэриитин иннинэ бу икки банк банкноталарын үрүҥ көмүскэ атастаһаллара<ref>Бутаков Д. Д., Золотаренко Е. Д., Рыбалко Г. П. Валюты стран мира: Справочник — М., 1987. — с. 31</ref>.
 
1991 сыллаахха королевство кэминээҕи банкноталар сокуоннаах күүстэрин сүтэрдэллэр да, эргииргэ туһаныллар этилэр.
 
Анархия кэмигэр полевой командирдар, онтон да атын политика хамсааһыннара тус бэйэлэрин афганиларын туһаналлара. 2002 сыллаахха дылы эргииргэ афгани икки көрүҥэ баара: киин салатасалалта таһаарар «давляти» уонна «достуми» (генерал [[Достум]] ыйааҕынан бэчээттэнэллэрэ. Тас көрүҥнэринэн араарыллыбаттара, номиналларынан эрэ арахсаллара. Итини тэҥэ ураты көрүҥнээх Хотугу Альянс валютата эргииргэ баалларабаара. Бу купюралар бары, муус устарлааҕыустардааҕы революциятттан саҕалаан, ССРС-ка бэчээттэнэллэрэ. Афганистан хоту өттүгэр валюта икки көрүҥнэрэ эргийэллэрэ. Ол эрэн Достум харчылара государство харчыларыттан чэпчэки этилэр. Дойду атын оройуоннарыгар Пакистан [[рупия|рупията]], Иран [[риал|риала]] уонна [[АХШ доллара]] туһаныллаллара.
 
<gallery>
File:Coin 1 Afgani.JPG|1 афгани
File:Coin 1 afgani reverse.JPG|1 афгани, реверс
File:Coin 2 afgani.JPG|2 афгани
File:Coin 2 afgani reverse.JPG|2 афгани, реверс
</gallery>
 
=== Харчы реформата 2002 с. ===
2002 сыл тохсунньутугар былааска [[Хамид Карзай]] кэлбитэ, ол кэннэ харчы реформатын ыытарын туһунан биллэрбитэ. Бу дьайыыта бүтэр уһуга суох сэриинэн урусхалламмыт дойду экономикатын хонтуруолун чөлүгэр түһэрэр соруктаах этэ. Харчы уларыйыытын иннинэ афгани куурса араас куораттарга барыллаан 40 тыһ. этэ, Карзай дьаһалтата кэлбитин кэннэ, 2002 сылга, хас да төгүл үрдээн $1 = 14 тыс. афганига тэҥнэспитэ.
 
Алтынньыга харчы реформата ыытыллыбыта, ол түмүгэр афганскай валюта деноминацияламмыта. Валютаны уларытыы икки ый ыытыллыбыта. Саҥа афганскай харчыны бэчээттиир быраап немец фирматыгар бэриллибитэ. Саҥа харчы киирэн, эргэ афгани үс көрүҥэ ууратыллыбыта. Эргииргэ 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 номиналлаах афгани банкноталара тахсыбыттара. Харчы реформатын маҥнайгы сүһүөҕэр афгани сыаната түспүтэ. Харчыны уларытыыга 1 саҥа афгани 1 тыһ. эргэ афганига тэҥнэспитэ. Эргэ харчылары кумааҕыны быһар массыыналарынан уонна уматан суох оҥорбуттара. Эргииргэ саҥа банкноталар киирбиттэрин кэннэ эргэ банкноталар сокуона суох буолбуттара.<ref>[http://www.panasia.ru/main/afganistan/economic/ экономика Афганистана]</ref>
После прихода к власти в январе 2002 года, [[Хамид Карзай]] заявил о намерении провести [[Денежная реформа|денежную реформу]]. Этот шаг был предпринят в попытке восстановить контроль правительства над экономикой страны, разрушенной бесконечной войной. До начала обмена курс Афгани составлял в разных городах примерно 40 тыс., а после прихода к власти в стране администрации Карзая курс валюты увеличился в несколько раз и к 2002 году обмен велся по курсу $1 за 14 тыс. афгани
 
В октябре в стране прошла денежная реформа, результатом которой стала [[Деноминация (экономика)|деноминация]] афганской валюты. Обмен валюты проходил в течение двух месяцев. Право напечатать новые афганские деньги было предоставлено немецкой фирме. Новые деньги упразднили сразу три вида старых афгани, которые в течение многих лет печатали разные правительства и военачальники. В обращение вышли банкноты номиналами в 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 афгани. На первом этапе проведения реформы афгани упал в цене. Обмен осуществлялся по курсу 1 новый афгани за 1 тыс. старых афгани. Старые денежные знаки уничтожались бумагорезательными машинами или сжигались на кострах. После введения в обращение новой серии банкнот все старые банкноты перестали быть законными<ref>[http://www.panasia.ru/main/afganistan/economic/ экономика Афганистана]</ref>.
 
== Банкноталар ==
56 устуруока ⟶ 54:
 
{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
!colspan="9"| Серия 2002 годасыллааҕы серия
|-
!colspan="2"| ИзображениеОйуу !!rowspan="2"| <!-- Соотношение--> !!rowspan="2"| РазмерыКээмэйэ !!rowspan="2"| ЦветӨҥө !!colspan="2"| ОписаниеДьүһүнэ !!colspan="2"| <!-- Дата-->
|-
! Аверс !! Реверс !! Аверс !! Реверс !! ПечатьБэчээттэммит күнэ !! ОбращенияЭргииргэ тахсыбыт күнэ
|-
|
66 устуруока ⟶ 64:
| 1 Афгани
|rowspan="3"| 131 × 55 мм
| Розовай
| Розовый
|rowspan="3"| ПечатьАфганистан банкабаанын Афганистанабэчээтэ
| Мечеть в, Мазари-Шарифе
|rowspan="9"| 2002<br />(поИслам Исламскому календарюхаландаарынан 1381)
|rowspan="9"| 72002, октябряалтынньы 20027
|-
|
|
| 2 Афгани
| Халлаан күөх
| Синий
| [[Пагман Гарденс]]
|-
|
|
| 5 афгани
| Бороҥ
| Коричневый
| Бала Хизар
|-
88 устуруока ⟶ 86:
| 10 афгани
| 136 × 56 мм
| Араҕастыҥы от күөх
| Желто-Зеленый
|
| [[Пагман Гарденс]]
|-
|
96 устуруока ⟶ 94:
| 20 Афгани
| 140 × 58 мм
| Бороҥ
| Коричневый
| Султан Махмуд Газни гробницыгробницата, в РовзеРовза
| Арг королякороль дворецдыбарыаһа
|-
|
104 устуруока ⟶ 102:
| 50 Афгани
| 144 × 60 мм
| Хараҥа от күөх
| Темно-зеленый
| Шах ли Шамира мечеть
| Перевала Саланг перевал
|-
|
112 устуруока ⟶ 110:
| 100 Афгани
| 148 × 62 мм
| Фиолетовай
| Фиолетовый
| Пули электронной Хишти мечеть
| Дуга Бост
|-
120 устуруока ⟶ 118:
| 500 Афгани
| 152 × 64 мм
| Халлаан күөх
| Синий
| Ходжа Абдулла Ансари мечетимечеть, в ГератеГерата
| АэропортуАэропорт Кандагара, башнибашня
|-
|
128 устуруока ⟶ 126:
| 1000 Афгани
| 156 × 66 мм
| Оранжевай
| Оранжевый
| Мазари Шариф гробницагробницата, Хазрат Али
| Гробница Ахмад Шах Дуррани БабаБаб гробницата
|-
|colspan="9"|
162 устуруока ⟶ 160:
 
[[Категория:Харчы]]
[[Категория:Валюта]]
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Афгани»