Америка Холбоһуктаах Штааттара: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
== Быһаарыылар == {{быһаарыылар}} {{rq|stub}} |
|||
78 устуруока:
[[XIX үйэ|XIX үйэҕэ]] АХШ [[Франция]]ттан, [[Испания]]ттан, Холбоhуктаах Хоруоллуктан, Мексикаттан уонна Арассыыйаттан сирдэри ылбыта, уонна [[Тексас Республиката|Тексас]] уонна [[Хауайи Республиката|Хауайи]] республикаларын аннексиялаабыта. [[1860-с]] сс. дойду [[агрикултуура|аграр]] Соҕуруута уонна [[индустрия|индустриал]] Хотута штаттар бырааптарын уонна [[кулуттааhын]] институтун туhунан мөккүөрдэриттэн сылтаан [[Америка олохтоох сэриитэ]] буолбута. Бу сэриигэ Хоту кыайыыта дойду эстиитин тохтоппута уонна кулуттааhыны суох оҥорбута. [[Испания-Америка сэриитэ|Испания-Америка сэриитин]] уонна [[Бастакы аан дойду сэриитэ|Бастакы аан дойду сэриитин]] кэннилэриттэн АХШ сэрии күүһэ статустаммыта. [[1945]], [[Иккис аан дойду сэриитэ|Иккис аан дойду сэриититтэн]] АХШ бастакы ядернай сэрии сэптээх дойду, [[Холбоhуктаах Нациялар Көмүскэл Сүбэтэ|Холбоhуктаах Нациялар Көмүскэл Сүбэтин]] олохтоох кыттааччыта уонна [[NATO]] тэрийээччи кыттааччытын быhыытынан тахсыбыта. [[Тымныы сэрии]] бүтүүтүн уонна [[Сүбэ Унията]] эстиитин кэнниттэн АХШ соҕотох [[суперкүүс]] буолбута. Дойду глобал сэрии хоромньулааhынын 50% оҥорор уонна аан дойду бастыҥ экономика, [[политика]] уонна култуура күүһэ буолар.
== Нэhилиэнньэтэ ==
АХШ урут уруккаттан [[иммиграция]] дойдута буоларын үрдүнэн, [[янкилар]] дойду үрдүнэн 95% ылаллара 1920 сыллаахха. Ол эрэн АХШ экономика сайдарын уонна дьон олоҕо тупсарынан сибээстээн атын дьадаҥы дойдулартан үчүгэйдик олороору элбэх мигрант кэлэр. Онон сибээстээн янкилар бырыhыаннара кыччыыр. 1950 сылга номнуо 95%-тан намтаан 85% буолар. Ол эбэтэр 15% АХШ олохтооҕо мигрант буолар. Миграннар кэлиилэрэ өссө күөдьүйэр 1970-1990 сыллардаахха, уопсайа 60 миллион киһи 30 сыл иһигэр АХШ олохсуйа киирэр (ол эбэтэр 1 сылга 2 миллион дьон), онон сибээстээн янкилар 85%-тан долялара өссө кыччаан 59% буолар. Мигрант дьон уопсай бырыһыана 41% буолар. Онон сибээстээн билиҥҥи туругунан мусульмаан омуктар, [[кытайдар]] уонна индиялар АХШ балай да элбииллэр уонна АХШ улахан мегаполистарыгар (холобура, Нью Йорк уонна Лос Анджелес) 80% ылаллар. Билигин миграннар кэлиилэрэ тохтообот, АХШ олотчутун кардинально этническай састааба номнуо 2030 сыллаахха мусульмаан уонна кытай, индия дьонун диэки улаатыа. ООН прогноз. [[сахалар]] кыра да буоллар миграция онороллор эбит, кэнники дааннайынан саха ахсаана 5 тыhыынчаттан аhарбыт, нуучча ахсаана 4 миллионтан элбэх.
== Туризм ==
АХШ Аан Дойду иммиграцияҕын киинэ буоларын таһынан, биир Аан Дойдуга улахан [[туризм]] киинэ буолар. Ол курдук 2013 сыллаахха АХШ 3 миэстэни ылбыт (Франция уонна Италия кэнниттэн), ол эбэтэр сыл аайы АХШка 80-90 миллион дьон сынньана күүлэйдии барар эбит, ону холоотоххо Арассыыйаҕа 1 миллиону кыайбат (үксүн гастарбайтердар буолаллар). АХШ уопсайа 60 судаарыстыбаны кытта доҕордоһон [[виза]]та суох бэйэтин территориятыгар киллэрэр, олор ахсааннарыгар Япония, Евросоюз (28 дойду), Корея, ОАЭ, Канада, Австралия.
Америкаҕа барар туристар үксүн Нью-Йорк куоратка, Уашингтон, Калифорния регионнарын көрөллөр, ону таhынан Флорида штатын.
== Быһаарыылар ==
| |||