Дьыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Тиэк: Мобиилаттан уларытыы
Көннөрүү туһунан суруллубатах
39 устуруока:
Аны Худяков (Бичик 2002с. 35 стр. алгыыhыт тылын еhун суhэн ылбытын аа5ыа5ын эрэ: " Дьыл ыпсыытыгар, ый санатыгар кун утуетугэр урун туна5ынан ибир ыhыа5ынан ыhабын". Уэhээ этиллэр тыллартан маннык ситим баара кестер: Муус устар - эргэ дьыл эстэр - Дьыл ыпсыыта - Сана Дьыл - Ыhыах.
Ессе биир тугэн; ааспыт уйэ 80-с сылларыгар дылы "Эбэ ирэр - илийэр, хаатын толорор кэмнэрэ" диэн ааттаан алаадьы тутан уескэ киирэн тугу эрэ ботугуруур - сипсийэр эмээхситтэр баар буолаллара. Санаан кердеххе, дьэ ол "эбэ хаатын толорон ере анньан тахсан" Сана Дьыл уескуур буолуон эмиэ сеп.
Дьыл.
Эбэ мууhа устуутуттан аныгыскы сылга эмиэ эбэ мууhа устуута са5аланыар дылы кэми дьыл диэн ааттанар.
Саха ейдебулунэн харыыта суох хатылана турар кэм икки утумнарыттан биирдэстэрэ буолар.
Дьыл утума сайын, куhун, кыhын уонна саас диэн тэттик кэмнэрдээх.
Саха дьыл эстиитин-салаллыытын эбэ мууhа устуутунан билэрэ-керере. Уонна ол кэмнэргэ халлаанна кестер ыйы (дьин) "муус устар" ыйа диэн ааттыыра.Манна чопчулааhын: Эбэ мууhа устуутун кэмигэр халлаанна кестер ый хайаан да (дьин) муус устар ыйа дэнэр-, диэн ейдуур сыыhа .Саха5а ессе сыл кете-кете ситэрэн-кеннерен биэрэр 13-с ый диэн баара эбээт. Дьэ, холобура, 2013 сыл 13 ыйдаах.(Ити ер сыллаах кэтээhин тумугэр чопчуланна).
Салгыы ол ыйбыт бутэр .Ессе сана ый (халлаанна) уескуур.Кинини (дьин) ыам ыйа (июнь ыйга сеп тубэhэр дьыл кэмэ) диэн ааттыыллара.Дьэ,ол ый санатын " Дьыл ыпсыыта,ый саната" дииллэрэ.Онон, саха дьин (халлаанна кестер) иккис ыйын саната "Дьыл ыпсыыта ,ый саната" дэнэр.Санаан да кердеххе: дьин бастакы ый-муус устар ыйа(май ыйга сеп тубэhэр дьыл кэмэ) ыhыахтыах диэтэххэ арыый да эрдэ буолла5а. Дьэ, ол иhин"от-мас силигилээн турда5ына ыhыахтара буолара.Онон,кун уhуур кэмин керселлер эбит"-, диэн тун-тан бараахтыыр эбиппит. Дьининэн , Ыhыах- Сана Дьылы керсер тэрээhин.(Кырдьыга, этиллибитин курдук ,биир толору ыйы аhаран баран да буоллар).
Ессе дьылга сыhыаннаахтар:
/Эбэ мууhа устуута са5аланыар диэри чугастаа5ы кэм - "эргэ дьыл " дэнэр.
/"Дьыл ыпсыыта "- Эбэ мууhа устуутун эргинэ.
/"Эбэ хаатын толорор" кэмнэрэ.( Санаан кер : "эбэ хаатын толорон " ере анньан "Сана Дьыл " уескуурэ буолуо5а.