Дьыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
39 устуруока:
Аны Худяков (Бичик 2002с. 35 стр. алгыыhыт тылын еhун суhэн ылбытын аа5ыа5ын эрэ: " Дьыл ыпсыытыгар, ый санатыгар кун утуетугэр урун туна5ынан ибир ыhыа5ынан ыhабын". Уэhээ этиллэр тыллартан маннык ситим баара кестер: Муус устар - эргэ дьыл эстэр - Дьыл ыпсыыта - Сана Дьыл - Ыhыах.
Ессе биир тугэн; ааспыт уйэ 80-с сылларыгар дылы "Эбэ ирэр - илийэр, хаатын толорор кэмнэрэ" диэн ааттаан алаадьы тутан уескэ киирэн тугу эрэ ботугуруур - сипсийэр эмээхситтэр баар буолаллара. Санаан кердеххе,дьэ ол"эбэ хаатын толорон,ере анньан" Сана Дьыл уескуурэ буолуо5а .
Дьыл.
Дьыл.
Эбэ мууhа устуутуттан аныгыскы сылга эмиэ эбэ мууhа устуута са5аланыар дылы кэми дьыл диэн ааттанар.
Саха ейдебулунэнёйдёбулунэн: харыыта суох хатылана турар кэм икки утумнарыттан биирдэстэрэ буолар.
Дьыл утума сайын, куhун, кыhын уонна саас диэн тэттик кэмнэрдээх.
Саха дьыл эстиитин-салаллыытын эбэ мууhа устуутунан билэрэ-керерекёрёрё. Уонна ол кэмнэргэ халлааннахаллаацца кестеркёстёр ыйы (дьиндьиц) "муус устар" ыйа диэн ааттыыра.Манна чопчулааhын: Эбэ мууhа устуутун кэмигэр халлааннахаллаацца кестеркёстёр ый хайаан да (дьиндьиц) муус устар ыйа дэнэр-, диэн ейдуурёйдуур сыыhа .Саха5а ессеёссё сыл кетекётё-кетекётё ситэрэн-кеннеренкённёрён биэрэр 13-с ый диэн баара эбээт. Дьэ, холобура, 2013 сыл 13 ыйдаах.(Ити ерёр сыллаах кэтээhин тумугэр чопчуланна).
Салгыы ол, муус устар ыйбыт бутэр .ЕссеЁссё сана ый (халлааннахаллаацца) уескууруёскуур.Кинини (дьиндьиц) ыам ыйа (июнь ыйга сепсёп тубэhэр дьыл кэмэ) диэн ааттыыллара.Дьэ,ол ый санатынсацатын " Дьыл ыпсыыта,ый санатасацата" дииллэрэ.Онон, саха дьиндьиц (халлааннахаллаацца кестеркёстёр) иккис ыйын саната сацата "Дьыл ыпсыыта ,ый санатасацата" дэнэр.Санаан да кердеххекёрдёххё: дьиндьиц бастакы ый-муус устар ыйа(май ыйга сепсёп тубэhэр дьыл кэмэ) ыhыахтыах диэтэххэ арыый да эрдэ буолла5а. Дьэ, ол иhин"от-мас силигилээн турда5ына ыhыахтара буолара.Онон,кун уhуур кэмин керселлеркёрсёллёр эбит"-, диэн тунтуц-тантац бараахтыыр эбиппит. ДьининэнДьицинэн , Ыhыах- Сана Дьылы керсеркёрсёр тэрээhин.(Кырдьыга, этиллибитин курдук ,биир толору ыйы аhаран баран да буоллар).
ЕссеЁссё дьылга сыhыаннаахтар:
1. /Эбэ мууhа устуута са5аланыар диэри чугастаа5ы кэм - "эргэ дьыл " дэнэр.
2./"Дьыл ыпсыыта "- Эбэ мууhа устуутун эргинэ.
3./"Эбэ хаатын толорор" кэмнэрэ.( Санаан керкёр : "эбэ хаатын толорон "ере ёрё анньан "СанаСаца Дьыл "уескуурэ уёскуурэ буолуо5а.
Ёссё быhаарыы : "Дьыл ыпсыытыгар, ый сацатыгар"(саха дьиц иккис ыйын сацатыгар) ыhыахтар буолаллара. Итинтэн да кёстёрунэн : Куну-дьылы аа5ыы баар эбит.
4. Онтон эбэ мууhа устуутуттан сайынны етте "Сана Дьыл" дэнэр.
Кырдьыга да5аны : "Саца Дьыл салаллан кэлиитэ" диэн туhа туспа. Онтон Дьылы АА5ЫЫ халлаацца кёстёр ый хаамыытыгар оло5урар буолла5а эбээт.