Былатыан Ойуунускай: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
ib
1 устуруока:
{{Суруйааччы2
{{Infobox Writer
|Аата name = Былатыан Ойуунускай
|Ойуу image = Ойунский.jpg
| imagesize = 250px
|Ойуу ис хоһооно =
| name = Былатыан Ойуунускай
|Кэтитэ = 200px
| caption =
|Төрөөбүт аата = Слепцов Платон Алексеевич
| birth_date = {{Birth date|mf=yes|1893|12|30}}
|Суруйар ааттара =
| birth_place = [[Саха Сирэ]], [[Арассыыйа]]
|Төрөөбүт күнэ = 11.11.1893
| death_date = {{Death date and age|1939|10|31|1893|12|30|mf=y}}
|Төрөөбүт сирэ = {{ТөрөөбүтСирэ|Чөркөөх}}, [[Боотур Уус улууһа]], [[Саха уобалаһа]]
| death_place = Иркутск, [[ССРС]]
|Өлбүт күнэ = 31.10.1939
| occupation = [[Поэт]], лингвист учуонай.
|Өлбүт сирэ = {{ӨлбүтСирэ|Дьокуускай}}
| religion =
|Дойдута = Россия империята, ССРС
| nationality = Саха
|Дьарыга = суруйааччы
| period =
|Көхтөөхтүк суруйбут сыллара =
| genre = Поэт, драма, кылгас кэпсээннэр
|Хайысха movement =
|Жанр =
| notableworks =
|Айымньыларын тыла = [[Саха тыла|саха]]
| influences =
|Бастакы кинигэтэ =
| influenced =
|Бириэмийэлэрэ =
| signature =
|Наҕараадалара =
| website =
|Lib =
|Ситим-сир =
|Викицитатник =
}}
{{амыдайдар|Слепцов}}
'''Платон Алексеевич Ойуунускай (Слепцов)''' (11.11.1893—31.10.1939) — Сахасаха советскайсэбиэскэй литературатын төрүттээбит суруйааччы, Саха судаарыстыбаннаһын тэрийсибит, XX үйэ саҥатыгар олох-дьаһах чыҥха уларыйыытын оҥорсубут уһулуччулаах политическэй диэйэтэл, лингвист-учуонай, наука салайааччыта.
 
[[1893]] сыл [[сэтинньи 11]] күнүгэр [[Боотур Уус улууһа|Боотур Уус улууһугар]]<ref>Билиҥҥинэн ([[Таатта улууһа]]) улууһун.</ref> [[Чөркөөх]] сэлиэнньэҕэ дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэтөрөөбүт. 14 саастааҕар оскуолаҕа киирбитэкиирбит. Ону бүтэрэн баран Дьокуускайга көспүтэкөспүт, учуутал семинариятыгар үөрэммитэүөрэммит.
'''Платон Алексеевич Ойуунускай (Слепцов)''' (11.11.1893—31.10.1939) — Саха советскай литературатын төрүттээбит суруйааччы, Саха судаарыстыбаннаһын тэрийсибит, XX үйэ саҥатыгар олох-дьаһах чыҥха уларыйыытын оҥорсубут уһулуччулаах политическэй диэйэтэл, лингвист-учуонай, наука салайааччыта.
 
[[1893]] сыл [[сэтинньи 11]] күнүгэр [[Боотур Уус улууһа|Боотур Уус]] ([[Таатта]]) улууһун [[Чөркөөх]] сэлиэнньэҕэ дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. 14 саастааҕар оскуолаҕа киирбитэ. Ону бүтэрэн баран Дьокуускайга көспүтэ, учуутал семинариятыгар үөрэммитэ.
 
[[1917]] с. бастакы айымньытын «Үлэһит ырыата» хоһоону суруйбута. 1919 с. аатырбыт «Син биир буолбаат?» диэн [[Аммосов Максим Кирович|Максим Аммосов]]ка анаммыт хоһоонун суруйбута. 1922 с. Саха АССР {{comment|совнарком|Совет народных комиссаров}}ун Бэрэссэдээтэлинэн аныыллар. Онтон {{comment|ЦИК|Центральный исполнительный комитет}} бэрэстээтэлинэн үлэлиир. [[1935]] с. Национальностар Институттарыгар лингвистика билимин кандидатыгар диссертация көмүскүүр. Тыл уонна култуура чинчийэр институтун тэрийэр уонна бастакы дириэктэрэ буолар.
36 устуруока ⟶ 39:
 
== Тахсыбыт кинигэлэрэ ==
* Айымньылар: 7 томнаах. — Дьокуускай{{Дь.}}: Кинигэ изд-вотакыһата, 1958—1962.
Т. 1. Ырыа-хоһоон. — 224 с.
Т. 2. Кэпсээннэр. — 211 с.
44 устуруока ⟶ 47:
Т. 6. Эмиэ. 7, 9 ырыалара. — 312 с.
Т. 7. Ахтыылар, этиилэр, ыстатыйалар, кэпсээннэр. — 224 с.
* Талыллыбыт айымньылар: Икки томнаах. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1975.
Т. 1. Хоһооннор. Поэмалар. Тылбаастар. Драматическай айымньылар. — 440 с.
Т. 2. Кэпсээннэр, сэһэннэр, ахтыылар. Ыстатыйалар. Этиилэр. — 432 с.
* Талыллыбыт айымньылар: 3 томнаах. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата. — 1992. — 1993.
Т. 1. Хоһооннор, тылбаастар, драмалар, поэмалар. — 335 с.
Т. 2. Кэпсээннэр, сэһэннэр, пьесалар. Ахтыы. — 448 с.
Т. 3. Якутский язык и пути его развития. — 480 с.
* Ырыа-хоһоон. — ДьокуускайДь.: НКП изд-вота, 1923. — 26 с.
* Кыһыл ойуун: 4 оонньуулаах олоҥхо-тойук. — ДьокуускайДь.: Саха кэскилэ, 1925. — 45 с.
* Ырыа-хоһоон, кэпсээн. — ДьокуускайДь.: Ленинец, 1925. — 56 с.
* Ырыа-хоһоон. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1927. — 65 с.
* Бассабыык: Драма. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1928. — 96 с.
* Дьулуруйар Ньургун Боотур: Олоҥхо. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1930. — 84 с.
* Религия үөскээбитэ: Айыы-таҥара, иччи-айыы, удаҕан-ойуун. — ДьокуускайДь.: Саха Гос кинигэтин бэчээтэ, 1930. — 27 с.
* Туналҕаннаах ньуурдаах Туйаарыма Куо: Үс оонньуулаах олоҥхо. (Норуот олоҥхотуттан). — ДьокуускайДь.: Саха Гос. кинигэтин бэчээтэ, 1930. — 92 с.
* Ырыа-хоһоон. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1930. — 25 с.
* Ньургун Боотур: Олоҥхо. 2, 3-с ырыалара. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1931. — 286 с.
* Ырыа, хоһоон кинигэтэ. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1934. — 72 с.
* Дьэбэрэттэн тахсыы: Кэпсээн. — М.: Учпедгиз, 1936. — 43 с.
* Хоһооннор. — М.: Учпедгиз, 1936. — 56 с.
* Көҥүл ырыата / Хомуйан оҥордо С. Ойунская. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1968. — 440 с.
* Өрүөл кэриэһэ: (Кыра саастаах оҕолорго хоһооннор). — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1972. — 16 с.
* Дьэбэрэттэн тахсыы: Сэһэн. Улахан уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1978. — 40 с.
* Харачаас: Кыра саастаах оҕолорго. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1978. — 16 с.
* Кэлэр кэскил ырыата: Хоһооннор / Хомуйан оҥордо Н. Е. Винокурова. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1983. — 128 с. — Сахалыы уонна нууччалыы тылынан.
* Көҥүл ырыата: Ырыалар, хоһооннор, кэпсээннэр, ахтыылар: Орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар / Хомуйан оҥордо А. Е. Захарова. — ДьокуускайДь.: Кинигэ изд-вотакыһата, 1988. — 136 с.
* Уруйа улааттын: Ырыанньык / Муз. ред. З. К. Степанов. Нотатын оҥордо Н. П. Стручков. — ДьокуускайДь.: Ситим, 1993. — 47 с.
* Дьулуруйар Ньургун Боотур: П. А. Ойуунускай олоҥхотун оҕолорго ааҕар кинигэ / Саха Респ. үөрэҕин мин-вота. Н. В. Антонов оҥордо. — ДьокуускайДь., 1993. — 92 с; Пер. на эвен. яз. Д. В. Кривошапкин. — Якутск,Дь.: Бичик, 1996. — 296 с. — эвен. яз.
* [[Улуу Кудаҥса]]: Үһүйээн. — ДьокуускайДь.: Сахаполиграфиздат, 1995. — 88 с. — Сахалыы, нууччалыы.
* Красный шаман / Пер. А.Бояров и П. Черных-Якутский. — Якутск: Якутгосиздат, 1930. — 55 с.
* Избранное. — М.: Худож. лит., 1963. — 295 с.
* Нюргун Боотур Стремительный: Якут. героич. эпос олонхо / Пер. В. Державин. Послесл. и коммент. И. В. Пухова. Ил. Э. Сивцева и др. — Якутск: Кн. изд-во, 1975—431 с; То же. — 2-ое изд. — 1982. — 431 с.
* Стихотворения / Вступ. статья С. П. Данилова, Г. Г. Окорокова; Сост. И. В. Пухов. — Л.: Сов. писатель. Ленингрд. отд-ние, 1978. — 414 с. — (Б-ка поэта. Большая серия. — 2-е изд.).
* Стихотворения и поэмы. — М.: Худож. лит., 1993. — 270 с.
 
== Олоҕун уонна айар үлэтин туһунан ==
* Андросов П. Х. Ойуунускай туһунан ахтыылар. — ДьокуускайДь., 1993. — 32 с.
* Андросов Е. Д. П. А. Ойуунускай төРДө-ууһа, аймахтара. — ДьокуускайДь. — Ситим, 1993. — 23 с. — (Таатта оройуонун дьаһалтата).
* Данилов С. П. П. А. Ойуунускай — аҕа норуотун улуу уола. — ДьокуускайДь.: Полиграфист, 1993. — 26 с.
* Киэн тутта ааттыыбыт: Респ. үөрэнээччилэрин айымньылара. — Нам: Сахаполиграфиздат, 1994. — 104 с.
* Ойуунускай туһунан ахтыылар: Ыстатыйалар хомуурунньуктара / Саха Республикатын үөрэҕин мин-вота. — Нам, 1993. — 31 с.
* П. А. Ойуунускай айар үлэтигэр бэлиэтээһиннэр: Ыстатыйалар / Хомуйан оҥордо В. Б. Окорокова. — ДьокуускайДь.: Саха гос.Кинигэ изд-вотакыһата, 1993. — 104 с.
* П. А. Ойуунускай биир көлүөнэлээхтэрин ахтыыларыгар / РФ үрдүк үөрэхтээһиҥҥэ Комитета, М. К. Аммосов аатынан СГУ. Хомуйан оҥордо Е. П. Чемезова. — ДьокуускайДь.: ЯГУ изд-вота, 1994. — 48 с. — Сахалыы, франц.
* П. А. Ойунский: взгляд через годы: Сб. науч. ст. / АН РС(Я), Ин-т гуманитар. исслед. — Новосибирск: ОИГГМ, 1998. — 210 с.
* Проблемы развития национальной культуры и русско-якутских языковых связей: Тез. докл. респ. науч. конф., посвящ. 100-летию П. А. Ойунского. — Якутск: Изд-во ЯГУ, 1992. — 64 с.
* Татта — родина П. А. Ойунского: Фотоальбом / Сост. Д. К. Сивцев. — Якутск: Бичик, 1993. — 110 с.
* Тыл кэриэһэ тыыннаах буолуоҕа. — Чурапчы, 1993. — 16 с.
* Федосеев И. Е. Ойуунускай өлүүтэ уонна тиллиитэ. — ДьокуускайДь.: Кинигэ кыһата, 1993. — 72 с.
* Үһүс төгүлүн, букатыннаахтык эргиллии: 1893—1993: Өлбөт өрөгөй ырыаһыта П. Ойуунускай 100 сыллаах үбүлүөйэ / Хомуйан оҥордо Д. В. Кустуров. — ДьокуускайДь.: Бичик. — 1997. — 269 с.
* Билюкина А. А. Общечеловеческое и национальное в пьесах П. А. Ойунского // Билюкина А. А. Национальное и общечеловеческое в якутской драме 20-х годов. — Якутск, 1997. — С. 70—83.
* Бурцев А. А., Максимова П. В. «Алмазная застежка»: Тв-во П. Ойунского в контексте мировой литературы // Бурцев А. А., Максимова П. В. На крылатом коне. — Якутск, 1995. — С. 36—51.
* Дымщиц А. Песни о прекрасном грядущем // Слово русской советской критики о якутской литературе. — Якутск, 1986. — С. 86—87.
* Ефимов Г. Кудаҥса — улуу киһи эбит // Чолбон. — 1999. — № 9. — С. 74—77.
* Копырин Н. З. Октябрь буойуна уонна ырыаһыта // Копырин Н. З. Кустук араас өҥүнэн. — ДьокуускайДь., 1992. — С. 4—6.
* Нестерова Л. Дьон-норуот сүрэҕэр; Попов Н. Н. Ойуунускайга сыһыаннаах түгэннэртэн; Потапова З. С. Мин П. А. Ойуунускайдыын көрсүһүүлэрим // Чолбон. — 1998. — № 11. — С. 70—79.
* Окорокова В. Б. П. А. Ойуунускай айар үлэтигэр улуу киһи уонна история // Окорокова В. Б. Билиҥҥи литература проблемалара. — ДьокуускайДь., 1997. — С. 55—62.
* Саха суруйааччылара: Санаалар, этиилэр / Хомуйан оҥордо В. Н. Протодьяконов. — ДьокуускайДь.: Бичик, 1994. — 108 с. О нем. — С. 101—106.
* Спиридонов И. Г. Ойуунускай уонна билиҥҥи кэм; П. А. Ойунский — писатель-мыслитель // Спиридонов И. Г. Литературабыт бэҕэһээ уонна бүгүн. — ДьокуускайДь., 1995. — С. 5—12; С. 121—141.
* Филиппов Г. П. А. Ойуунускай фольклортан ситимнээх образтара // Чолбон. — 1999. — № 1. — С. 66—71.
* Кириллин Д. В., Павлова В. Н., Шевков С. Д. Писатели земли Олонхо: Биобиблиогр. справочник. — Якутск: Бичик, 1995. — 303 с. О нем. — С. 69—81.
* Платон Алексеевич Ойуунускай (1893—1939): Биобиблиогр. ыйынньык / Я. А. Захарова. — ДьокуускайДь.: Саха-полиграфиздат, 1992. — 144 с.
 
== Тылбаастара ==
127 устуруока ⟶ 130:
* Стихи разных лет: Железный конь.— Харачас — Власть Советам! — Бокал-Жаворонок пел. — Мимоза. — Море. — Прощай. — Новый мир, 1957. — №12. — стр.98—107.
* Песня якутских красноармейцев. — Полярная звезд, Якутск, 1956. — № 2 — стр. 191—192.
* Китайскому народу. Стих. (А. Лаврик.). — Полярная звезда, Якутск, 1956. — №2№ 2 — стр. 189—191.
* Крым. — Полярная звезда, 1956. — № 2 — стр. 194.
* Заветы орла. — Полярная звезда, 1956. — № 2 — стр. 188—189.
134 устуруока ⟶ 137:
* Песня свободы. — Песня якутских красноармейцев. — “Я метко стреляю...”. (А. Лаврик), Крым (П. Черных-Якутский) — Мол.коммунист,1956. — 1 апр.
* Господин генерал. (С. Кулачиков) — Соц. Якутия, 1937. — 30 марта.
* Дитя ловит рыбу. (С. Кулачиков) — Соц. Якутия, 1937. — 30 марта.
* Огни утеса. (С. Кулачиков) — Соц. Якутия, 1937. — 1 мая.
* Песня якутских красноармейцев. (С. Кулачиков) — Соц. Якутия, 1937. — 30 марта.
* Да здравствует (Балкыырдаах байҕалым…) (Эллэй) — Соц. Якутия, 1937. — 30 марта.
* Власть советам. (Эллэй) — Соц. Якутия, 1934. — 18 марта; Соц. Якутия, 1937. — 30 марта.
214 устуруока ⟶ 217:
 
== Туһаныллыбыт сирдэр ==
* Писатели земли олонхо. Библиографическай ыйынньык. ДьокуускайДь., «Бичик», 2000,. — ISBN 5-7696-1001-8
* Платон Ойунский — «Мои заветные слова». — Я.: «Бичик», 2006.
* П. А. Ойунский — «Стихотворения и поэмы. Перевод с якутского». — {{М.}}, «Художественная литература», 1993.
* П. А. Ойунский (1893—1939). Доклады к 65-летию со дня рождения. — Саха сиринээҕи кинигэ издательствота, Я., 1959.
* «Основоположник якутской советской литературы». — Я.: Кн.изд-во, 1974.
235 устуруока ⟶ 238:
{{Bio-stub}}
{{Саха суруйааччылара}}
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]
[[Категория:Арассыыйа политиктара]]
[[Категория:Саха Сирин политиктара]]
[[Категория:Саха суруйааччылара]]
[[Категория:1893 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Сэтинньи 11 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:Таатта улууһугар төрөөбүттэр]]
[[Категория:1939 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Алтынньы 31 күнүгэр өлбүттэр]]
[[Категория:Саха биллиилээх дьоно]]
[[Категория:ССРС кэмигэр репрессияҕа түбэспиттэр]]