Көр-күлүү: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Россия киин бэчээтэ барыта, араас көрдөөх анекдоттарынан, кэп-сээнэринэн толору. Бу кэпсээннэргэ киһи оҥорор араас быһыыларыт-тан, өлөрүүлэригэр, сииллэригэр-аһыылларыгар тиийэ кэпсииллэр, ор-дук дьон олохторугар туох тиийбэтин, суоҕун булан ырыталлар.▼

Саха дьоно былыргыттан киһи өйө-санаата туруктаах буоларын туһугар куһаҕан, өлөрөр-алдьатар тыллары олус элбэхтик хатылаан тут¬тары боболлор этэ. Сайдан иһэр кут-сүр үөрэҕэ быһаарарынан куһаҕан тыллары тыллаһыы, олус элбэхтик хос-хос хатыланар буоллаҕына, киһи ийэ кутугар мунньуллан, үгэс буолан ууруллар. Киһи өйүгэр-санааты¬гар үгэс буолан иҥмит өйдөбүл хаһан да умнуллубат гына дириҥник иҥэр уонна хаһан баҕарар, киһи ийэ кутун салайар кэмигэр киирэн хааллаҕына, туттуллан хаалыан сөп диэн сайдан иһэр кут-сүр үөрэҕэ быһаарар.▼

Билигин сорох дьон ССРС үрэллиитигэр Ю. Никулин олоҕу күлэр, сэтэриир анекдоттара ордук күүстээх оруолу ылбыттара диэн этэллэрэ оруннаах курдук. Ол анекдоттары хас биирдии киһи истэн-билэн, олох ханна сыыһалардааҕын арааран билэр буолбутуттан перестройка хам-сааһына саҕаламмыта саарбаҕа суох. Советскай кэм олоҕо үгүс дьон көрдөбүллэригэр сөп түбэспэт буолбута билигин билиниллэн турар.▼

Дьон олохторо бэйэлэрин кыахтарыгар сөп түбэспэт буолуута элбэх анекдоттар үөскээһиннэригэр тириэрдэр. Кинилэр бэйэлэрин кыахтары¬нан олохторун уларытар кыахтара суоҕа, бу олоҕу күлүү-элэк гыныы¬ларыгар үтүрүйэр. Социализм кэмигэр үөскээбит анекдоттар киһи, са¬лайааччы майгына уларыйыытын ордук чаҕылхайдык арыйаллар. «Задняя дверь магазина» хаһан, кимиэхэ анаан арылларын быһаарыы элбэх анекдоттарга кэпсэнэллэр этэ.▼

Көр-күлүү кэпсээннэрэ төһө даҕаны улахан дьону сэргэхсиппиттэ-рин, олохторун ыараханын кылгас бириэмэҕэ умуннарбыттарын иһин, саҥа улаатан, өйдөрүн-санааларын тута илик оҕолор истэллэригэр аналлара суохтар.▼

Үгүс көр-күлүү кэпсээннэр арыгы, наркотик куһаҕан өрүттэрин арыйалларын оннугар, үчүгэй өттүгэр эргитэн таһаараллар. (1,112). Чэпчэки санаалаах эдэр дьон күлүүнү-көрү көнөтүнэн, хайдах истэл-лэринэн өйдүүллэрин уонна ылыналларын ким да саарбахтаабат. Оҕо лаппа улаатан, өйүн-санаатын туттаҕына биирдэ эрэ улахан дьон күлэн этии¬лэрин нэһиилэ таба өйдүүр буоларын ситэ үөрэтэ иликпит.▼

Олоҕу, үлэни-хамнаһы күлүү гынар кэпсээннэри оҕо элбэхтик иһит-тэҕинэ, бэйэтэ улаатан баран туһалаах үлэнэн дьарыктанарыгар ыара-хаттар үөскүөхтэрин сөп. Кини өйүгэр-санаатыгар үлэ куһаҕанын, туһата суоҕун, хамнас кэлбэтин туһунан өйдөбүллэр иҥэн хаалбыттара аны кэлэн бэйэтэ үлэлээри гыннаҕына улаханнык мэһэйдиэхтэрин сөп. Билиҥҥи кэмҥэ эдэрдэр үксүлэрэ үлэ-хамнас куһаҕанын туһунан анекдот кэп¬сээннэри итэҕэйэннэр кыайа-хото үлэлээбэт буолуулара биһиэхэ тарҕаммыта ситэ ааһа илик диэхпитин сөп. Үлэлэммит үлэттэн туох эмэ туһа тахсара киһиэхэ бары өттүнэн барытынан, хамнаһынан кэлэн аһы¬нан-таҥаһынан билиннэҕинэ, тылынан этиллэн, араас кэпсээннэринэн, анекдоттарынан киирэн үчүгэйэ лаппа билиннэҕинэ, итэҕэйилиннэҕинэ киһи ордук кыайа-хото үлэлиирэ быһаарыллыбыта өр буолла.▼

Ол аата, үлэни-хамнаһы, олоҕу көргө-күлүүгэ кубулутуу улахан дьоҥҥо наадалаах, өйү-санааны сынньатарга аналланар буоллахтарына, оҕолорго, эдэрдэргэ улахан буортулаах өттүнэн дьайаллар. Көр-күлүү олус элбээн ба¬рыыта ханнык баҕарар дьыалаҕа дьалаҕайдык сыһыаннаһар буолууну үөскэтэн, эдэрдэри соннук майгыга үөрэнэн хаалалларын үөскэтэр. Kэлэр көлүөнэлэр бу олоҕу сөбүлээбэт, күлүү гынар буолууларын үөскэтэн, кинилэр уларытан саҥалыы олоххо дьулуһууларын таһаарар.▼

Туһаныллыбыт литература. 1. Анекдоты наших читателей. Вып. 4. Библиотека для чтения «Студенческого меридиана». Москва; 1994.- 254 с.▼