Туох барыта икки өрүттээх: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Автор аатын уһуллум. |
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
||
1 устуруока:
==Туох барыта икки өрүттээх==
«Туох барыта икки өрүттээх»,- диэн сахалар этэллэр. Бу этии олус дириҥ, киэҥ өйдөбүллээҕин ситэ арыйбакка сылдьабыт. Ол курдук бу этии хас биирдии киһи тугу саныырыттан, тугу оҥороруттан саҕалаан Аан дойдуну барытын хаппытын таһынан Күн уонна планеталар тутулуктарын кытары арыйар.
8 устуруока:
Биһиги бары үлэлэрбитинэн киһини санаата салайарын дакаастыыбыт. Төрөппүттэрэ оҕолоругар кыра эрдэҕиттэн ханнык санаалары үгэс оҥорон иҥэрэн биэрбиттэриттэн тутулуктанан кини олоҕун оҥостон олорор, ханнык тыллары саҥара үөрэппиттэриттэн хайа омук буоларын ылынар, өйө-санаата сайдар.
Хас биирдии киһи санаата, тугу оҥороро барыта иккилии өрүттээхтэр, үчүгэй уонна куһаҕан диэннэргэ арахсаллар. Хас киһи барыта үчүгэй санаалара элбээтэхтэринэ – үчүгэйи, онтон куһаҕан санаалара баһыйдахтарына – куһаҕаны оҥоруон сөп, оҥорор кыахтаах даҕаны. Киһи оҥорор быһыыларын үчүгэй уонна куһаҕан диэн арааран быһаарыы барыта киһи бэйэтэ бу быһыыны хайдах диэн саныырыттан, өйдүүрүттэн уонна атыттар туох диэн саныылларыттан уонна өйдүүллэриттэн тутулуктаах.
30 устуруока ⟶ 31:
Холобур, билигин дьон үксэ өй үлэтинэн, үөрэҕинэн дьарыктаныы үчүгэй диэн өйдөбүлгэ киирэн сылдьаллар. Бу үлэ кырдьык үчүгэй, үгүстүк сылаас сиргэ сынньалаҥнык, олорон эрэ үлэлэнэр, салайар үлэһит буоллахха хамнаһа да ботуччу курдук. Ол эрээри бу кэмҥэ ситэ сыаналана илик олус куһаҕан өрүттэрдээх. Куруук сылааска олорор, дьиэҕэ кэллэҕинэ сытар киһи доруобуйата, этэ-сиинэ мөлтүүр, үйэтэ кылгыыр. Кинини көрө-көрө оҕолоро өссө мөлтөх үлэһит буола улааталлар. Бу аймах дьон үһүс көлүөнэлэриттэн эстэр кутталлаахтар.
Yгүс дьон бурдугу, хортуоппуйу үүннэрэллэр, араас элбэх собуоттар арыгыны оҥороллор, элбэх барыһы киллэрэллэр. Бу элбэх барыстан биһиги государствобыт эмиэ тииһинэр. Арыгыттан барыс киллэринээччилэр төһө да элбэх киһи арыгыһыт буолан эрэйдэннэхтэринэ син биир арыгы куһаҕан диэбэттэр.
46 устуруока ⟶ 47:
Ханнык баҕарар быһыы аһара баран хааллаҕына төттөрү өттүгэр кубулуйан хаалар. «Хотели как лучше, а получилось как всегда» диэн быһаарыы үчүгэйи оҥороору санаммыттара кыаттарбакка, табыллыбакка хаалбытын бэлиэтиир.
Туох барыта икки өрүттээх уонна олор куруук бииргэ сылдьалларын киһи барыта билэр. «Мэтээл икки өрүттээх», «Yчүгэй уонна куһаҕан аргыстаһан сылдьаллар», «Палка с двумя концами» диэн этиилэр икки өрүт хаһан да арахсыбакка бииргэ сылдьалларын быһаараллар. Арай иккис көстүбэт, биллибэт өрүтү булан, таба быһаарыы, табан туһаныы дьонтон ирдэнэр тутаах көрдөбүл буолар.
81 устуруока ⟶ 82:
«Туох барыта икки өрүттээх» диэн этии ордук чуолкайдык Айылҕа тутулуктарынан дакаастанар. Айылҕаҕа уу эргиирэ икки өрүттээхтик дьайар. Сорох дойдуларга уһуннук курааннаан уу тиийбэккэ улахан баһаардар туран эрэйдээтэхтэринэ, атыттарга уу дэлэйэн аны ууга барыы куттала үөскүүр. Уһун кэм устата Сир полюстарыгар муустар мунньуллуулара Айылҕа сылыйан барыытын тэҥнээн, оннугар түһэрэн биэриигэ аналланар.
Айылҕаҕа озон аҕыйааһына хотугу уонна соҕуруу полюстар үрдүлэринэн озон бүрүөһүнэ чарааһааһыныгар тириэрдэн онно мунньуллар муустар ириилэрин үөскэтэн Сир үгүс өттө ууга барыыларыгар тириэрдиэн сөп.
87 устуруока ⟶ 88:
2006 сылга киириигэ кэнники 13 сыллар усталарыгар мунньуллубут Сир эргиирин бытаарыыта 1 сөкүүндэ буолбутун олус туочунай атомнай чаһыыларга эбэн биэрии оҥорулунна. Олус кыра да буоллар бу бытаарыылар мөлүйүөнүнэн сылларга эбиллэн иһиэхтэрин, Сир төрүт тутулуга сыыйа-баайа хамсаан барыан сөп.
Ити курдук сахалар «Туох барыта икки өрүттээх» диэн этиилэрэ Аан дойду сүрүн тутулуктарын барыларын арыйар олус дириҥ уонна киэҥ өйдөбүллээх. Маннык дириҥ, киэҥ өйдөбүллээх этиини нууччалыы тупсаран «Палка с двумя концами» диэн кылгас, бытархай дьиэ таһынааҕы өйдөбүлгэ кубулутуу сыыһа. (1,16).
==Туһаныллыбыт литература.==
1. Каженкин И.И. Үрүҥ айыы буолуу. - Дьокуускай: ГУ РИМЦ, 2006. - 88 с.
[[Категория: Итэҕэл. Таҥара үөрэҕэ]]
| |||