Николай Чернышевскай: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
2 устуруока:
'''Николай Гаврилович Чернышевскай''' (24.07.1828 — 29.10.1889) — нуучча революционер демократа, сырдатааччы-энциклопедист, суруйааччы, литература кириитигэ. Александр Невскай кафедральнай собуор Гавриил Иванович Чернышевскай крепостной дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Чернышев нэһилиэгин Чембарской уезд Пенза губерниятыгар (1795-1861сс.). Араспаанньатын нэһилиэгин аатынан биэрбиттэрэ. 14 сааһыгар диэри аҕатын соруйуутунан дьиэтигэр олорон үөрэммитэ. Аҕата олус билиилээх, үөрэхтээх, бары өттүнэн дьоҕурдаах, таҥараҕа үрдүк итэҕэллээх киһи эбит.
 
Архиапископ Никандр этэринэн киниэхэ кыра эрдэҕиттэн француз-гувернер киһи ньэнькэлэспит эбит. Ол иһин аан маҥнайгы суола онтон саҕаламмыт. Николай олус биллиилээхбилиилээх эбит. Кинигэ бөҕө аахпыт, ол иһин кыра эрдэҕинэ “библиофаг” диэн хос аатааҕа. Ол аата кинигжни сиччи диэн өйдөбүллээҕэ.
 
1843 сыллаахха Саратов куорат духовнай сэминариатыгар үөрэнэ киирбит. Ол онно 3 сыл үөрэммитэ. Бу үөрэххэ барыларын өйүнэн баһылыыра биллибит. Семинариатын бүтэрбэккэ сылдьан 1846 сыллаахха Петербург куорат историко-филологическай факультетыгар үөрэнэ киирбит. Бу сылларга дьиҥнээх киһи барыта билэр революционер-демократа, социалиһа Чернышевкай үүнэн-сайдан тахсыбыт эбит. Олоҕу аһаарыыта античность, француз, англичанин омук материализмнарын үөрэппититтэн тахсан кэлбит. Ньютону, Лаплаһы, Лаланданы, Гегели ааҕарыттан үөрэтиититтэн кини олоҕу көрүүтэ барыта онтон саҕаламмыт эбит. Бу сылларга Чернышевкай маҥнайгы художественнай айымньыларын суруйан саҕалаабыт.