Шалфей: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
кКөннөрүү туһунан суруллубатах |
кКөннөрүү туһунан суруллубатах |
||
3 устуруока:
Билэ:Salvia officinalis - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-126.jpg|Эмтээх шалфей
</gallery>
==Кылгас [http://морфология морфологията]==
Шалфей элбэх сыллаах [[сэппэрээк]].
Медицинаҕа шалфей икки [[Көрүҥ (биология)|көрүҥэ]] туттуллар:эмтээх уонна мускатнай.Айылҕаҕа шалфей 14 көрүҥэ [[Тадьикистаан|Таджикистаҥҥа]] үүнэригэр,мускатнай уонна аптечнай шалфейдар эмиэ киирсэллэр.Онтон мускатнай ити дойдуттан ураты Крымҥа,Кавказка кураанах эҥиэлэргэ,саадтарга,[[Ходуһа|ходуһаларга]],талахтар быыстарыгар,суол кытыыларыгар үүнэрэ биллэр.Шалфей курааны,тымныыны тулуйумтуо.
==Химическай састааба==
Шалфей сэбирдэҕэр 0.5-2.5% [http://эфиирдээх%20арыы эфиирдээх арыы],5-6% [http://дубильное%20вещество дубильный веществолар]([http://катехин катехиннар] 8%),18 мг/% A,C,PP [[Битэмииннэр|битэмииннэр]],[http://фитонцид фитонцидтар],[http://алкалоид алкалоидтар],[http://флавоноид флавоноидтар],аһыылар,5-6% сымалалар,органическай кислоталар(урсоловай,олеоновай)бааллар.Эфиирдээх арыыта цинеал(15%),туйон(30-50%),бронеол(8-14%),камфора,пинен,сальвен уонна атын да терпеновай холбоһуктартан турар.
==Медицинаҕа туттуллуута==
Научнай медицинаҕа шалфей сэбирдэхтэрэ куурдар,сүһүрүүнү,микробу өлөрөр,уоскутар,сөтөлүннэрэн ыраастыыр,үөс таһаарар,[[Иик|ииктэтэр]] дьоҕурдаахтара биллэр.Итилэри таһынан шалфей ас буһарар [[Былчархай|былчархайдар]] секрецияларын үрдэтэр,оһоҕос кумуҥнааһынын(перистальтика кишечника) күүһүрдэр,көлөһүннэниини аччатар,оҕо эмнэрэр ийэлэр үүттэрэ кэлэрин аҕыйатар.Сэбирдэх көөнньөһүгүн ангинаҕа,стоматикка,парадонтозка,күөмэй,айах иһин сайҕанарга,ириҥэлээх сүһүрүү баастарга,[[Уокка сиэтии|уокка сиэтиигэ]] уонна [[Үлүтүү|үлүтүүгэ]] киэҥник тутталлар.Шалфей сэбирдэхтэрин көөнньөһүгэ куртах аһыытын элбэтэн,ас буһарар сүмэһинэ тахсыытын түргэтэтэр дьоҕурдаах.Онон шалфей куртах аһыыта аҕыйааһыныгар,[[Гастрит|гастрикка]],суон оһоҕос ыарыытыгар,куртах уонна синньигэс оһоҕос төрдө сүһүрэн бааһыран ыалдьарыгар туһалаах.Итиэннэ иик тахсар,ууһуур система сүһүрэн ыалдьыытыгар эмтииргэ эмиэ туһаналлар.Шалфей көлөһүн тахсарын аҕыйатар дьоҕурун тоҥон-тиритэн ыалдьыы сорох көрүҥнэригэр,[http://климакс климакс] кэмигэр [[Сэллик|сэллик ыарыытыгар]] туттуохха сөп.Шалфей эфиирдээх арыыта күстээх микробу өлөрөр дьайыылааҕа быһаарыллыбыт,ол иһин ангинаҕа,тынар орган үөһээ өттө ыалдьарыгар [http://ингаляция ингаляция] оҥорорго тутталлар.Шалфей сэбирдэҕиттэн чэйи дьарҕа буолбут ааһан биэрбэт бронхикка,бүөр лахаана сүһүрүүтүгэр аныыллар.
<ref>ТокумоваК.П.«Төрөөбүт дойдубут эмтээх үүнээйилэрэ»</ref>
[[Кыттааччы:Матвеева Анна Аксентьевна|Матвеева Анна Аксентьевна]], 22 Ахсынньы 2017 (UTC)Матвеева А.А
| |||