Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
|
|
|
'''Үгэстэр''' диэн киһи ийэ кукка кубулуйбут умнуллубат өйдөбүллэрэ ааттаналлар.
Саха дьоно былыр-былыргыттан олохсуйбут үгэстэри тутуһа үөрэммиттэртутуһаллар. Кинилэр бэйэлэрин уһун кэмнээх олохторугар билбит-көрбүт үөрэхтэрин сурукка киллэрэн мунньан иһэр кыахтара суох буолан, олору барыларын үгэстэргэ кубулуталаан, өс хоһооннорунан этитэлээн өйдөрүгэр-санааларыгар мунньунан иһэллэр эбит. Былыргы кэмҥэ сахалар олохсуйбут үгэстэри өс хоһоонноругар кубулутаннар түргэнник өйдөнөр көрүҥнээх оҥорон киэҥник туһаммыттара бу кэмҥэ тиийэ кэлбиттэр.
Олох үгэстэрэ өс хоһоонугар этиллэн сылдьалларын табатык өйдөөһүн улахан суолталаахсылдьаллар. Кэлин кэмҥэ «Уол оҕо аҕатын туйаҕын хатарыаҕа» диэн өс хоһоонун уол баар эрэ буоллар бэйэтэ аҕатын курдук өйдөөх-санаалаах буолуохтааҕын курдук өйдүүсыыһа үөрэммиппитөйдүүбүт. Ол быстах санаабытыгар буБу өс хоһоонуттан «хатарыы» диэн тыл суолтатын ситэ өйдөөбөккө, туһаммакка хаалларан кэбиһэр эбиппит билиннэ. Өс хоһооно «хатарыынан» түмүктэниитэ былыргыттан тимир ууһа төрүттээх саха дьонугар эрэ табатык өйдөнөрүн умнубуппут, туһаммат буолбуппутөйдөнөр. Хатарыллыбыт тимир ордук бөҕө, кытаанах, сиикэй тимири баһыйар буолуута уол аҕатынааҕар бары өттүнэн барытынан ордук, өйүнэн-санаатынан, күүһүнэн-кыаҕынан баһыйар буолуохтааҕын быһаарар. Уол аҕатынааҕар ордук элбэхтик үөрэннэҕинэ, үлэлээтэҕинэ, эрчилиннэҕинэ, тоҥноҕуна-хаттаҕына эрэ ордук үлэһит, кыахтаах киһи буолуохтааҕын бэлиэтиир.
Үөрэхтээхтэр үгэс диэни олус киэҥник быһаараллар. Ол быһаарыыларыгар үгэс сүрүн бэлиэлэрин арыйаллар. Манна киирсэллэр: үгэс хатыланыыта, утумнаныыта, бигэ туруктаах уонна маассабай буолуута. (1,6-13). Киһи туох баар быһыыта элбэхтэ хос-хос хатыланнаҕына үгэскэ кубулуйан иһэр. Үгэс көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн иһиитэ утумнаныыта буолар. Үгэс буолбут өйдөбүллэр олус уһун кэмҥэ умнуллан, сүтэн хаалбаттар.
|
