Бороҥ лоһуор: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Kolyaiop00 (ырытыы | суруйуу)
'== Бороҥ лоһуор== Вероника седая, длиннолистная (Veronica incana L., V.longifolia L.). Но...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
 
Kolyaiop00 (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[Билэ:Veronica incana 01.JPG|мини|258x258пкс|Бороҥ лоһуор, Вероника седая (Veronica incana L.)]]
 
== Бороҥ лоһуор==
Вероника седая, длиннолистная (Veronica incana L., V.longifolia L.). Норичниктыҥылар уруулуу уустар бөлөхтөрө.
== Кылгас морфологията ==
Бороҥ лоһуор элбэх сыллаах синньигэс сыылар силиргэхтээх кыра от. Үүнээйи барыта хойуу сиэрэй түүлээх. Умнастара 10-30 см үрдүктээх, сэбирдэхтэрэ утарыта олороллор, уһун синньигэстэр, кэрдиистэрэ суоҕун кэриэтэ, 3-10 см уһуннаах сибэккилэрэ бытырыыс курдук үөһэ тахсаллар. Хоруоналара хараҥа халлаан күөҕэ өҥнөөх. Аһа коробкачаан, кылгас түүлээх. От уонна [[Атырдьах ыйа|атырдьах ыйдарыгар]] сибэккилиир.
== Үүнэр сирэ ==
Ыраас [[хонуу]], кумахтаах, таастаах күн сырайар эниэлэр, кураанах талахтар тастара, сэндэлэс [[бэс]] ойуурдар сырай саҕалара.
== Тарҕанан үүнэр сирэ ==
[[Саха Сирэ|Республика]] бары улуустара.
== Туттуллар органнара ==
Оттоох сибэккитэ. Сырьену сибэккилэнэ турдаҕына хомуйуллар. Куурдуллара уопсай [[Эмтээх үүнээйилэр хомууйуу|быраабыла]] быһыытынан.
== Химическэй састааба ==
Аанньа үөрэтиллэ илик. Бороҥ лоһуорга каротин, гликозид, ринатин, аскорбиновай кислота уонна алкалоид суола баара биллэр. Саха сирин услуобуйатыгар лоһуор окко аҕыйах флавоноидтар булуллубуттар. Сапониннар уонна алкалоидтар көстүбэтэхтэр.
== Медицинаҕа туттуллуута ==
Научнай медицинаҕа туттуллубат. Литератураҕа сурулларынан, народнай медицинаҕа чэй быһыытынан ис тэһэҕэскэ, сүрэх сорох ыарыытыгар, күөмэй ыарыытыгар уонна [[Тымныйыы|тымныйыыга]] туттуллар. Лоһуор оту сахалар уруккуттан (норуот эмчиттэрэ) киэҥник тутталлар (Ф.П. Чашкин - Таатта отоһута). Көөнньөрүк эбэтэр оргутуллубут уутун араас куртах, [[Оhоҕос|оһоҕос]] ыарыытыгар, хаан баттааһына үрдүүрүгэр, [[сүрэх]] ыалдьарыгар, ньиэрбэ күүрүүтүгэр, [[быар]] ыарыыларыгар, ону таһынан ириҥэлээх, кыһыылаах ымынахтарга (чесотка) туһаныллар.
<br>
Сибиэһэй лоһуор сэбирдэхтэрин атах наһаа ууланарын утары тутталлар. Лоһуор көөнньөһүгүнэн ванна оҥостоллор, грибковай [[тирии]] ыарыыларын,кыһыылаах ымынахтары, уокка буспуту уонна өлөрүү бааһы эмтииллэр.
<br>
Лоһуор бу көрүҥүттэн ураты народнай медицинаҕа уһун сэбирдэхтээх лоһуор ходуһаларга Саха сиригэр киэҥник тарҕанан үүнэр. Бу үүнээйиттэн [[Битэмииннэр|C битэмиин,]] провитамин A (каротин), дубильнай веществолар, флавоноидтар суоллара булуллубуттар. Норуокка баас оһордор [[эмп]], атах уутун куурдарга, оргутуллубут уутун быар ыарыыларыгар, сороҕор тымныйыыга, хабах ыарыытыгар тутталлар.
== Литэрэтиирэ ==
Басыгысова Анна Петровна, "Саха сирин эмтээх үүнээйилэрэ", Дь., Бичик, 2004 с. ISBN 5-7696-1872-8