Үрүҥ Айыы тойон: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
Тупсарыы |
||
3 устуруока:
Былыргы сахалар киһи олоҕо үчүгэй уонна куһаҕан диэн өйдөбүллэр икки ардыларынан, үчүгэй диэки өттүн тутуһан баран иһэрин чуолкайдык арааран бэлиэтииллэр. Дьон куһаҕан быһыылары оҥороллоро эбиллэн хааллаҕына сайдыы-үүнүү тохтуур, олох кэннинэн кэхтэр кэмэ кэлиитин «Айыы-хара элбээбит» кэмэ диэн сахалар бэлиэтээн этэллэр.
Куһаҕан уонна үчүгэй диэн өйдөбүллэргэ киһи бэйэтин олоҕун устата оҥорор быһыылара барылара киирсэллэр. Киһи оҥорор куһаҕан быһыыларын - хараҕа, онтон үчүгэй быһыылары оҥоруутун - үрүҥҥэ холооһун олус былыргыттан олохсуйбут үгэс. Киһи барыта сырдыгы, маҥаны сөбүлүүрэ, онтон хараттан, хараҥаттан саллара, сэрэнэрэ өйө-санаата сайдан барыытын салайан испит
Сахаларга киһи өллөҕүнэ өйө-санаата туспа баран ыһыллан Үөһээ дойдуга барарын туһунан билии баар. Түүлгэ көрсөр өлбүт
Саха дьоно үгүстүк туттар «Үрүҥ айыы» диэн өйдөбүллэрэ үчүгэй санаалаах өлбүт киһи өйүн-санаатын бэлиэтиир. Саха дьоно үчүгэй киһи туһунан бары баҕа санааларын, үчүгэй киһи тугу оҥоруохтааҕын барытын мунньан, үчүгэй таҥараларын «Үрүҥ айыы тойон» диэн ааттаабыттар.
13 устуруока:
Кыра дьон баҕа санааларын «Үрүҥ айыы тойон» хайдах эмэ толордоҕуна, бу тойон үчүгэй, айыы санаалаах тойон аатырар. Сахаларга үчүгэй, сымнаҕас майгылаах, аһыныгас киһини «Айыы санаалаах» киһи диэн этии баар. Бу этии киһи аһыныгас, харыстыыр санаатын уһугуннарарга аналлаахтык эмиэ туттуллар. Тойону «Айыы санаата» киирдэҕинэ сымнаҕастык дьүүллүөҕэ, сөптөөх быһаарыыны биэриэҕэ диэн эрэл санааттан эмиэ этиллэр.
Сахалар «Үрүҥ айыы тойон» диэн таҥаралара көннөрү, ханнык эрэ өлбүт тойон өйө-санаата
Тойон уонна айыы диэн тыллар бииргэ кыттыспыттара былаас уонна итэҕэл биир буолбуттарын халбаҥнаабат туоһута. Былыргы сахаларга оннук кэмнэр кэлэ
Норуот, омук туһугар элбэх үтүөнү оҥорбут тойону хайҕаан уонна арбаан «Үрүҥ айыы тойон» диэн ааттаан таҥара оҥостон үҥүү государстволар, иллэр тэриллибиттэрин кэннэ буолбут курдук. Былыргы гректэр таҥараларын модун күүстээх дьон курдук саныыллар эбит. (1,179).
21 устуруока:
Таҥара диэн тылы быһаарарга, бу тыл «таҥаралаабыт» диэн өйдөбүлүн эмиэ туһаныахха сөп. «Таҥаралаабыт», барбыт, өлбүт киһи диэн өйдөбүллээх. (2,313). Таҥара буолуу диэн үчүгэй тойон өлбүтүн кэннэ аата суола хаалан, кэлэр көлүөнэ дьоҥҥо ыҥырар сирдьит буолуутун аата. Ол киһи аата, атын хаалар дьоҥҥо холобур буолан үтүө дьыалалары оҥорорго ыҥырар аналланар.
Сахалар сорох таҥараларын ааттара
==Туһаныллыбыт литература.==
|