Иччилэри харыстааһын: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Тупсарыы |
Тупсарыы |
||
5 устуруока:
Үүнээйилэр, оттор-мастар бары эттэрин-сииннэрин хамсатарга, көрөргө-истэргэ аналлаах буор куттаахтар. Былыргылар билиилэринэн от-мас иччилэрэ “Ойуу-бичик оҕолорунан” ааҕыллаллар, оннук көстөллөр эбит. Ол барыта от-мас иччилэрэ өй-санаа сайдыытын кыра, намыһах таһымыгар сылдьалларынан, буор эрэ куттаахтарынан быһаарыллара сөп. Буор кут диэн эккэ-сииҥҥэ иҥэн сылдьар, ону хамсатарга аналлаах өй-санаа ааттанар.
Айылҕа бары тыынар-тыыннаахтара; кыыллара, көтөрдөрө эттэриттэн-сииннэриттэн тутулуктаах, онно иҥэн сылдьар буор уонна ийэ куттаахтар. Тыынар-тыыннаахтарга икки; буор куттарын тэҥэ, өй-санаа өссө үрдүкү таһыма - ийэ куттара сайдар. Элбэхтик хатылаан үгэстэргэ бытааннык үөрэнэллэр.
Киһи сайдыыны ситиһэр ураты кыахтааҕынан ааҕыллар. Дьоҥҥо үс; буор, ийэ уонна салгын куттара сайдаллар. Киһиэхэ салгын кута сайдарыттан өйө-санаата олус түргэнник сайдыыны ситиһэр кыахтанар. Итини тэҥэ, сахалар киһи өллөҕүнэ өйө-санаата, куттара туспа баран ыһыллалларын, үөр, айыы буолан Үөһээ дойдуга көтөллөрүн арааран билэллэр.
11 устуруока:
Аныгы наука өй-санаа бу таһымнара сиргэ-дойдуга сылдьалларын, көстөллөрүн “тонкий мир”, “фантом” диэн ааттыыр буоллулар. Сахалар көстүбэт эйгэ диэн киһи хараҕар мээнэ көстүбэттэрин, ураты эньиэргийэ көрүҥэ буолалларын бэлиэтээн ааттыыллар. Талааннаах экстраценстар бу эньиэргийэни билэн урукку кэмҥэ буолан ааспыт быһыылары арааран билэр кыахтанан эрэллэр. Сахалар бу эньиэргийэни былыр-былыргыттан билэн тылларыгар киллэрэн санаа диэн ааттаабыттар.
Эт-сиин биир эрэ үйэлээх буоллаҕына, өй-санаа, куттар төһө уһун үйэлээхтэрэ быһаарыллар кыаҕа суох. Киһи хаһан эрэ быданнааҕыта өлөн хаалбыт киһини түүлүгэр хаһан баҕарар
Айылҕаны харыстааһын сахалар кут-сүр үөрэхтэрин тутуһан сайыннаҕына эрэ табыллар, дьон харыстыыр
Иччи диэн тугуй?
29 устуруока:
Иччитэх дьиэ диэн этии иччитэ суох буолбут диэн өйдөбүллээх, дьоно бары көһөн барбыттарын быһаарар.
Иччи диэни тылбытыгар иҥэн сылдьар өйдөбүллэрин ырытан быһаардахпытына, тыыннаах киһиттэн, дьонтон ураты, туспа сылдьар кыахтаах өй-санаа көстүүтэ буолара быһаарыллар. Өлбүт дьон өйдөрө-санаалара, куттара туспа баран ыһыллан ханнык эрэ малга, дьиэҕэ-уокка иҥэн, олохсуйан иччи, ханна эмэ быралгы сылдьан үөр, айыы буолан өр кэмҥэ сылдьар кыахтаналлар. Айылҕаны харыстааһын аан маҥнай иччилэри харыстааһынтан саҕаланара табылларын сахалар билэллэр. Ол иһин харыстыыр кыахтара улахан.
Иччилэри, абааһылары, айыылары ахтыы, ыҥырыы, сүгүн сытыарбакка тыаһаан-ууһаан үргэҥнэтии тыыннаах сылдьар дьоҥҥо туох да үчүгэйи аҕалбат. Эдэрдэр билбэт сирдэригэр-дойдуларыгар сылдьан аһара айдаарбыттарын, оонньообуттарын, күлбүттэрин кэннэ иччилэр биллэн ааһалларын туһунан суруйуулар элбэхтэр.
39 устуруока:
Киһи буолуу, киһи быһыылаахтык олоҕу олоруу Орто дойдуга эрэ кыаллар, бары үрүҥ, хара айыылар Үөһээ дойдуга, киһи олорбот дойдутугар сылдьаллар.
Тыыннаах дьону Үөһээ дойдуга “үчүгэй”, “айыы үчүгэй” онно барыахха диэн ыҥырыы олус куһаҕан, өлүүгэ ыҥырар быһыы буолар. Бу быһыы кыра оҕолору үөрэтиигэ туттуллар буоллаҕына, суукка бэриллэр кыахтанар. Саҥа сайдан эрэр, үчүгэйи уонна куһаҕаны ситэ арааран билэ илик оҕо өйүн-санаатын сыыһа үөрэҕинэн буккуйуу, куһаҕан өттүгэр халытыы хаһан баҕарар бобуллар. Быһаччы эттэххэ, үчүгэйи уонна куһаҕаны ситэ арааран билэ илик оҕолору куһаҕан быһыылары, киһи оҥорбот быһыыларын, айыыны оҥоруҥ, киһи быһыытын, сиэри аһара барыҥ диэн ыҥырбыкка тэҥнэнэр куһаҕан быһыы буолар. "Айыы үчүгэй" диэн этэннэр тыл үөрэхтээхтэрэ сахалары барыларын албынныы сылдьаллар уонна оҕолору сыыһа-халты туттунууларга тириэрдэллэр.
Өй-санаа уратыларын, Үөһээ, Орто уонна Аллараа дойдулар тугунан арахсалларын, тыыннаах, эттээх-сииннээх киһи тутулун туһунан аныгы үөрэҕи-билиини баһылаабыт дьон билэллэр, олохторугар туһаналлар.
| |||