Тыл күүһэ: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Тупсарыы |
Тупсарыы |
||
29 устуруока:
«И» дорҕоонтон саҕаланар тыллар саха киһитин өйүгэр-санаатыгар быһаччы дьайар аналлаахтар уонна омук төрүт итэҕэлин кытта быһаччы ситимнээхтэр. Холобурун ыллахха: иччи, итэҕэл, ийэ, иэйиэхсит, илбис, илгэ, ил, иирбит, итирбит, имэҥ у.д.а.
Саха омук олус былыргы төрүттээх омук буолара чуолкайданан турар. Былыргы түүр омуктар сахалыы саҥарар уонна суруйар эбиттэрэ дакаастанан эрэр. (1,164). Ол иһин саха омук төрүт тыллара уһун үйэлэргэ чочуллан ураты
Биһиэхэ кэнники «советскай» үйэ кэмигэр үгүс саха оҕолоро бэйэлэрин төрөппүттэрин аанньа ахтыбат уонна убаастаабат буоллулар, бэрээдэктэрэ лаппа мөлтөөтө диэн үгүс төрөппүттэр айманаллар. Кинилэр оҕолорун иитиигэ уонна үөрэтиигэ саха омук төрүт тылларын ытыктабылга, итэҕэлгэ иитэр суолталарын букатын туһаммат буолан хаалбыттарыттан итинник суолга тиийдилэр.
43 устуруока:
Аҥардас тыл күүһэ киһини сороҕор «уон харыс уһатыан, үрдэтиэн» арыт «сэттэ харыс сиҥнэриэн, ханыннарыан» сөп. Тыл киһини кубарытар, кытардар, сүрэҕин тэбиитин эмискэ күүһүрдэр, түргэтэтэр, хаанын баттааһынын үрдэтэр, тымныы көлөһүнүнэн бүрүннэрэр, хотуолатар, о.д.а. эмоциональнай реакциялары үөскэтэр кыахтаах.
Дьон олоҕор арыгылааһын буортута, ордук чорботуллан туруута, чуолаан арыгынан ордук күөдьүтүллэн, төрүттэнэн ыар охсуулаах тыллар үөскүүллэрэ, көбүүлэрэ буоларынан да быһаарыллар. Ыарахан, быдьар, кытаанах тыллар иирсээни, өлөрүүнү, алдьатыыны
Тыл бэйэтигэр иҥэн сылдьар күүстээх, ону сатаан туттар буолуу, дьон-сэргэ барыта үрдүк культуралаах, киһи бэйэ-бэйэҕэ харыстабыллаахтык, кыһамньылаахтык, эйэҕэстик, элэккэйдик сыһыаннаһыыта, үтүө баҕа санааларын атастаһыылара, сымнаҕастык, бэйэ-бэйэҕэ санааны көтөҕүүлээхтик кэпсэтии барыта киһи чэгиэн-чэбдик буолуутугар, өйө-санаата сайдыытыгар, олоҕо дьоллоох-соргулаах, уһун
Киһи санаата түһэр, ычатын ыһыктынар кэмигэр ордук уйан, ханнык баҕарар ыарыыга ылларымтыа буолар. Туох эмэ санаа оонньооһунугар түбэстэххэ, үксүгэр «сытыы тыллаах» сыһыта этээри, аптаах тыллаах умсары этээри гыннаҕына, хааннаах кырыыс туһаайылыннаҕына санааны түһэрбэт, ычаны күүһүрдэр, чиҥэтэр, туһаайыллыбыт тыллары утары тэйитэр күүһү бэринэр дьаһалы ылыллыахтаах. Итини ситиһэргэ бэйэҕэ күүстээх санааны үөскэтии, аутотренинг диэнинэн дьарыктаныы эрэйиллэр. Буортулаах кэмэлдьилэргэ ылларыыттан - табахтааһынтан, арыгылааһынтан босхолонорго эмиэ бэйэни эрчийии, санааны күүһүрдүү, аутотренинг улахан туһалаах.
| |||