Акаары төбө атаҕы иллэҥ оҥорбот: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Xaahax (ырытыы | суруйуу)
Тупсарыы
Xaahax (ырытыы | суруйуу)
Тупсарыы
1 устуруока:
Өй-санаа киһи оҥорор быһыыларын салайарын сахалар “Акаары төбө атаҕы иллэҥ оҥорбот” диэн өс хоһоонноро биллэрэр. Ону-маны, буолары-буолбаты була сатаан оҥоро сатааһыны акаары киһи элбэхтик оҥорорун бу өс хоһооно бэлиэтиир. Ол оҥоро сатаабыта барыта кэриэтэ туохтара эрэ табыллыбаккалар куһаҕаҥҥа кубулуйаллара элбэҕиттэн оннук оҥоро сатыыр киһини акаары диэн ааттыыллар. (1,66).
 
Бары өйдөөхпүт диэн сананалларыттан акаары диэнтэн өһүргэнэллэр. Биирдэ эмэтэ сыыһа-халты туттунан эбэтэр тиэтэйэн, ыксаан киһи быһыытыгар тиийбэт, акаары киһи оҥорор быһыытын оҥоро охсон баран хомойоллор, санааргыыллар, “Акаары“акаары да эбиппин” диэн этинэллэр, акаарыларын билинэллэр.
 
Сахалар өй-санаа үөрэхтэригэр этиллэр өйдөөх уонна акаары диэн тыллар киһи оҥорор быһыылара “Туох барыта икки өрүттээх” диэн этиигэ сөп түбэһэн икки аҥы арахсалларын быһаарар:
11 устуруока:
2. Акаары киһи оҥорор быһыылара. Киһи оҥорор быһыылара киһи быһыытыгар тиийбэт эбэтэр аһара барар, сиэри кэһэр уонна кэлин дьоҥҥо буортулаах буолан таҕыстахтарына акаары, өйө-санаата ситэ тиийбэт киһи оҥорбута арыллан тахсар.
 
Акаары киһи өйө-санаата ыраахха тиийбэтиттэн бу оҥорор быһыытыттан туох содул үөскээн тахсыан сөбүн дириҥник ырытан быһаарбатыттан элбэх араас саҥаны айыылары, дьон билбэттэрин, оҥорботторун оҥоро сатыыр кыахтанар. Бу оҥоро сатаабыта сыыһа-халты буолара элбэҕиттэн куһаҕан быһыылары элбэтэр. Бу быһаарыыга элбэх сыыһалардаах, өйтөн булуллубут "айыы үөрэҕин" дьайыыта киирсэр. БилигинБу сыыһа өй-санаа дьайыытыттан билигин эдэрдэр оҥорор куһаҕан быһыылара сыл аайы эбиллэн иһэр.
 
Бииртэн биир саҥаттан саҥаҕа, солунтан солуҥҥа көтүөккэлээн, солумсаҕыран иһии саҕаламмыт үлэни бүтэригэр, тиһэҕэр тириэрдибэтинэн киһилии быһыы буолбатах. Сахалар ити иһин акаарыттан сэрэнэллэр уонна “Акаары төбө атаҕы иллэҥ оҥорбот” диэн өс хоһооно оҥорбуттар.
 
Бу өс хоһоонун дьайыыта тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар правительство салайааччылара оҥорор үлэлэриттэн биллэр. Соҕуруу дойдуга олохтоох страустары аҕалан иитэн көрөргө эбии перепель сымыытын элбэҕи сиэххэ баҕаран түргэнник олоххо киллэрэ сатааһын таах хаалбыта. Бу кэмҥэ кыыл сылдьар ыттары кытта охсуһа сатааһын ити өс хоһоонугар сөп түбэһэр.
 
Тыһыынчанан сылларга кытаанах айылҕаҕа, кырыымчык аһылыкка үөрэммит бэйэ төрүт ынахтарын умнан, быраҕан арҕаа дойдулар улахан ынахтарын ыарахан сыанаҕа атыылаһан аҕалан баран кыайан аһаппакка хоргуталлар уонна элбэх үүтү ыла сатааһын кыаллыбакка эрэй таах хаалар. Салайааччылар саҥаны айыыны оҥоро охсор санаалара элбэҕиттэн араас буолар-буолбат үлэлэргэ республика элбэх харчытын туһата суохха ыһан барыыллар.