Коронавирус: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

'''Коронавирус''' (лат. Coronaviridae) - [[вирус]] кэргэннэрэ, 2020 сыл тохсунньутугар 40 көрүҥ — рнк-холбоһуктаах вирустар кэргэннэрэ[2], бу икки ыалга холбонор. Аата вирус корона хатыытыгар санаталлар. Киһиэхэ, чуолаан, охсор дьоҥҥо сыһыаннаахтар:

* вирус Hcов-229ӨӨ;

* вирус Hcов-НЛ63;

* вирус Hcvов-OК43;

* вирус Hcvов- HKU1;

* вирус СААРС- Cов, атипичнай пневмония көҕүлээччитэ, бастакы ыарыыта 2002 с. регистрацияламмыта.;

* вирус MERS- CoV, 2015 сыллахха Ближнэй востокка тарҕана сылдьыбыта;

* вирус SARS-CoV-2, 2020 с.саҥа тииптээх пневмония эппиэттиир.

Киһи бэйэтэ бастаан ОРВИ ыарыһахтарыттан 1965 сыллаахха анаммыта. Кэлиҥҥи кэмҥэ [[Кытай Дьон Өрөспүүбүлүкэтэ|Кытайга]] 2002-2003 сылларга атипичнай пневмонияны, эбэтэр ыарахан сытыы тыҥа пневмониятын аҕалар синдром тарҕаныар дылы чинчийээччилэр болҕомтолорун тардыбатахтарын кэриэтэ. Ол ыарыы SARS-CoV вируһунан көҕүлэнэ быһаарыммыта. Ол түмүгэр ыарыы атын дойдуларга тарҕанан, барыта 8273 киһи ыалдьан, 775 киһи өлбүтэ (9,6% өлбүтэ).

Вирус MERS- Covов-чугастыы[[Ближнэй республикаВосток|Ближнэй восток]] тыын синдромун көҕүлээччитэ (MERS), бастакы түгэннэрэ 2012 сыллаахха регистрацияламмыттара. 2015 с.[[Соҕуруу Корея|Соҕуруу Кореяҕа]] 183 киһи ыалдьыбыта, олор истэригэр 33 киһи өлбүтэ.

2019 сыл ахсынньытыгар [[Кытай Дьон Өрөспүүбүлүкэтэ|Кытайга]] 2019 с.саҥа вирус быһыытынан ыҥырыллыбыт [[COVID-19 пандемията|пневмония үрдээһинэ саҕаламмыта]]. Сотору буолан кини атын дойдуларга тарҕаммыта. Ыарыһах, харамай буолар кыахтаах. Биэрии кыаллар механизмнара: салгынынан, контактнай. Ыалдьыы кыһын уонна эрдэ саас үүнэр. ОРВИ-нан ыалдьыбыт дьон ахсааннатарыттан коронавируһунан ыалдьыбыт дьон ахсаана ортотунан 12% буолар. Быраабыла курдук үтүөрбүт киһи иммунитета уһун буолбатах. Коронавирдар киэҥ нэлэмэн сирдэрин туһунан дьон 80 %- на булуллубут анал антителлара туоһулууллар.