Тыл үөрэхтээхтэрэ: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Тупсарыы |
Тупсарыы |
||
1 устуруока:
'''Тыл үөрэхтээхтэрэ''' диэн аҥардастыы тылы үөрэтиинэн дьарыктанар дьон ааттаналлар. Итэҕэл үөрэҕэр ханнык да сыһыаннара суохтар. Өй-санаа үөрэҕин билбэт эрээри сымыйа "айыы үөрэҕин" айаннар сахалары барыларын албынныы сылдьаллар.
Сахалар сайдыахтарын баҕараллар. Сайдыыны ситиһии саҥарар тылга элбэх саҥа тыллар киириилэрин үөскэтэр.
13 устуруока:
1. Айыы диэн икки өрүттээх өйдөбүллээх, киһи үчүгэйи эбэтэр куһаҕаны оҥорон кэбиһэрин биллэрэр тылы икки аҥы араараары оҥостоллор, куһаҕаны бэлиэтииргэ “аньыы” диэн сахаҕа суох тылы булан туһаннара сатыыллар, сахалары барыларын албынныыллар.
2. Саха омугу үрэйээри, ыһаары “устуоруйа” диэн саҥа тылы булан туһаннара сатыыллар, саҥа, ыраас лиистэн “устуоруйалаах” саҥа омугу үөскэтиэхтэрин, сахалары ыһыахтарын, үрэйиэхтэрин баҕараллар. (1,37).
3. Эйэ-нэм диэн эйэбитин харыстыырга ыҥырар тылларбытын эйэ-дэм диэн алдьатар тылга уларыта сатыыллар. (2,39).
27 устуруока:
8. Сыыһата элбэх “айыы үөрэҕин” Тэрис айан итэҕэллээх буолуохтарын баҕарар саха дьонун барыларын албынныыллар, итэҕэл үөрэҕин халыталлар.
Тыл үөрэхтээхтэрэ саха дьонун албынныы сылдьалларын араастаан ньаамырҕаан саҥара, "аньыы" сахаларга суох тылы киллэрэ сатыыллара биллэрэр. Сайдан иһэр саха омук өйө-санаата олус былыргы олонхо кэмин таһымыгар түһэрэ табыллыбат.
Сайдан иһэр омук тылын бааһынайдар түргэнник сайыннараллар. Саха тыла элбэх аҕыйах дорҕооннордоох төрүт тыллара элбэҕинэн баһыйар оруолу ылара саарбахтаммат. Саха тылын сайдыытын туһунан “Чолбон” сурунаалга бэчээттэммитэ. (4,61).
Сэбиэскэй былаас кэмигэр суруйааччылары, тыл үөрэхтээхтэрин “коммунизм” кэлиэ диэн дьону албынныылларыгар киэҥник туһаммыттара, ахсааннара аһара элбээбитэ, улаханнык мааныланар этилэр. Билигин ырыынак кэмигэр ол былаастарын туһана сатаан аны сахалыы тылга була сатаан уларытыылары киллэрэ сатыыллар.
Аныгы ырыынак олоҕор туһата суох буолбут тыл үөрэхтээхтэрэ туох эмэ туһалааҕы оҥорор курдук санааларыттан элбэх сыыһалардаах “айыы үөрэҕин” айан саха дьонун барыларын албынныы сылдьаллар. Ахсааннара элбээн хаалбыт тыл үөрэхтээхтэрэ саха төрүт тылларын уларыта, саҥаны айбыта буола сатыыллара аһара барда.
| |||