Уваровскай Афанасий Яковлевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Soppuruon (ырытыы | суруйуу)
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
Тиэктэр: Тута көрөн уларытыы Мобиилаттан уларытыы Мобиил барылын нөҥүө уларытыы
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[Ойуу:Уваровский.jpg|200px|thumb|right|Уваровскай Афанасий Яковлевич]]
'''Уваровскай Афанасий Яковлевич''' (1800—02.10.1860) — Саха уус-уран литературатынлитэрэтиирэтин бастакы хараҥаччыта.
 
{{начало цитаты}}<…> мин билигин үөрэбин таптыыр сахам тылынан маҥнайгы суругу мин суруйбуппуттан{{конец цитаты|источник=А. Я. Уваровскай}}
11 устуруока:
А. Я. Уваровскай нуучча омук сайаҕас сайдам өйдөөх санаалаах чулуу бэрэстэбиитэллэрин кытары ыкса доҕордуу этэ, олор истэригэр: Н. И. Мягкий, Саха Сиригэр сыылкаҕа ыытыллыбыт декабристар, Дьокуускайга олоро сылдьыбыт нуучча поэттара Д. Давыдов уонна М. Александров. Д. Давыдов Уваровскай сюжеттарын туһанан, «Жиганская Аграфена», «Тунгус» диэн хоһооннору суруйбута.
 
Н. И. Мягкийи кытта М. М. Сперанскай [[1822]] с. оҥорбут «Устав о положении инородцев Сибири» диэн улахан суолталаах докумуонун олоххо киллэрэр туһугар дьаныардаах үлэни ыыппыттара. Сахалар «Степной дума» диэн бэйэни салайыныы органын тэрийэри ситиспиттэрэ, бу орган салайааччытынан [[Бороҕон улууһа|Бороҕон улууһун]] кулубата [[Мигалкин Иван Емельянович|Иван Мигалкин]] үлэлээбитэ. А. Я. Уваровскай уонна [[Мягков Николай Иванович|Н. И. МягкийМягков]] кинилиин ыкса сибээһи тутуспуттара, күүс-көмө буолбуттара.
 
[[1830]] с. декабристарга чугас, истиҥ көрүүлэрин иһин Н. И. МягкийМягков уонна А. Я. Уваровскай үлэлэриттэн ууратыллыбыттара, сойуолааһыҥҥа түбэспиттэрэ. Ол курдук, Уваровскай 4 ый хаайыыга сыппыта, 9 сыл устата (1830—1839 сс.) сойуолааһыҥҥа түбэспитэ.
[[Ойуу:УваровскайАхтыыта.gif|300px|thumb|right|Уваровскай ахтыылара]]
[[1839]]—[[1852]] сс. А. Я. Уваровскай [[Санкт-Петербург]]а олорбута. Онно кини бастаан саха тылыгар, фольклоругар сыһыаннаах матырыйааллары хомуйбут биллиилээх айанньыты, академигы [[Миддендорф Александр Федорович|А. Ф. Миддендорфы]] кытта, онтон кининэн сиэттэрэн [[Бетлинг Отто|О. Н. Бетлинниин]] билсибитэ. Бетлингк Уваровскайы кытта билсэн, киниттэн Саха Сирин туһунан ахтыыны, саха фольклорун холобурдарын сахалыы тылынан суруйарыгар көрдөспүтэ.
28 устуруока:
[[1860]] с. [[алтынньы 2]] күнүгэр Дьокуускайга өлбүтэ.
 
[[Категория:ДьоннорДьон алпабыытынаналпаабытынан]]
[[Категория:1800 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Эдьигээн улууһугар төрөөбүттэр]]