Терешкин Николай Дмитриевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
 
9 устуруока:
 
== Саахал ==
Кини 24 саастааҕар [[1943]] сыллаахха [[кулун тутар 5]] күнүгэр Дьокуускайтан Өлүөхүмэҕэ көтөн испит ЛИ-2 (Дуглас) байыаннай транспортнай сөмүлүөккэ пассажир эбит. Кини таһынан сөмүлүөккэ байыаннайдар, потребкооперация экспедитора уонна үс райкомол сэкиритээрэ бааллара. Сөмүлүөт маршрутуттан сүүстэн тахса килэмиэтир туораан, көппүтэ биир чаас буолбутун кэннэ мотуора аккаастаан саахалламмыт. Тумсунан сиргэ түспүт. Лүөччүктэр тута өлбүттэр, бортмеханик ыараханнык бааһырбыт, сотору кэминэн эмиэ өлбүт. Ойдон хаалбыт сөмүлүөт кутуругар 7 киһи тыыннаах хаалбыт. Терешкин бааһырбыт киһини мастан түһэрбит, сөмүлүөт сэмнэҕин баахыланнан ханаппаахылаан олорор сир оҥорбут, уот оттон сылыппыт. Дьахталлар баттахтарыттан оҕуур оҥорон хабдьы тутан аһаппыт. Хас да хонук ааспытын кэннэ, көмө кэтэһэ сатаан баран, фанераттан бэрэчиинэй быһаҕынан хайыһар быстан, тумсун итии ууннан токурутан көмө көрдүү барар. Икки суукка кэриҥэ тайҕа быыһынан дьон олорор сиригэр [[Солоҕон нэһилиэгэ|Солоҕон нэһилиэгин]] Карл Маркс аатынан холкуос олоҕор тиийэн тыллаабыт, уонна быыһыыр эспэдииссийэни сирдээн илдьибит<ref>Подвиг в тылу, в якутской тайге / О. Петровская // Якутия. – 2004.– 8 мая</ref>. Бастакы ас-үөл тиэйиилээх таба сыарҕатыгар олорон, сирдээн илдьибит. Ол суолунан хойутуу соҕус 10 таба сыарҕата баран саахалга түбэспит дьону Өрт сэлиэнньэтигэр илдьибиттэр.
 
Бу түбэлтэ туһунан кэмигэр киэҥник биллибэккэ хаалбыта. Ол төрүөтүнэн суруйааччы Иван Негенбля "тымныы сэриини" ааттыыр, Сэбиэскэй Сойууска ленд-лиз туһунан кэпсиир сатамньыта суоҕунан быһаарар. Саха норуодунай суруйааччыта [[Амма Аччыгыйа]] бу түбэлтэ туһунан Терешкинныын бииргэ балыыһаҕа сытан алҕас билбитэ. Ол түмүгэр "Алдьархай" диэн сэһэнигэр ойуулаабыта. Айымньы сүрүн дьоруойун Тогойкин диэн ааттаабыта. Бу кинигэ тахсыбытын кэннэ 70-с сс. Солоҕон оскуолатын үөрэнээччилэрэ учууталларын кытта бу түбэлтэни дьоҥҥо кэпсииргэ быһаарыммыттара. Амма Аччыгыйын, Терешкин огдооботун булан кинилэр сирдэригэр саахалламмыт сөмүлүөт дьонун быыһыырга Терешкин сыһыаннааҕын чопчулаабыттара. Онтон 1985 с. Солоҕон оскуолатын учуутала А. Г. Захаров эспэдииссийэ тэрийэн оскуола оҕолоро сөмүлүөт түспүт сиригэр бара сылдьыбыттара, мэҥэ бэлиэ туруорбуттара, оскуолаҕа сөмүөлүөт кырамтатын туһанан истиэндэ оҥорбуттара.