1920 сыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

377 баайт эбиллибит ,  3 сыл ынараа өттүгэр
көннөрүү туһунан суруллубатах
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Otchut (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Otchut (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
10 устуруока:
* [[Муус устар 15]] — [[Дьокуускай]]га уездтааҕы (киин улуустар) сири оҥорооччулар сийиэстэрэ саҕаламмыт, [[муус устар 22]] күнүгэр түмүктэммит. Сийиэскэ көрүллүбүт боппуруостар: 1) Олохтоох сирдэртэн дакылааттар. 2) Уездкэ сири туһаныы туруга. 3) Сэбиэскэй былаас декреттэрин билсии, кинилэри олоххо киллэрии.
* [[Муус устар 18]] — [[Дьокуускай]] куоратынааҕы комсомол (Российский Коммунистический Союз Молодежи) организациятын бастакы тэрийэр мунньаҕа буолбут. РКСМ куораттааҕы кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн [[А.Е. Кугаевскай]] талыллыбыт. Бу кэннэ куораттарга, нэһилиэктэргэ, уездтарга комсомол ячейкалара үөскээн барбыттар. Ол курдук [[1921]] сыл олунньутугар Саха сирин комсомолун кэккэтигэр 625 киһи баара.
* [[Муус устар 20]] — Сибревком уурааҕынан [[Саха уобалаһа]] ыһыллыбыт, ол оннугар [[Иркутскай губерния]] оройуона тэриллибит. Бу уурааҕы [[Максим Аммосов]] утаран Сибревкомҥа уонна билэр киһитигэр [[Емельян Ярославскай]]га суруктары, телеграммалары ыыталаабыт, Саха сирэ туспа уобалас буолуохтааҕын эппит, тоҕо диэтэр "''эрэбиллээх сибээс суоҕар уобалаһы [[Иркутскай]]тан салайар букатын сатаммат... Дойду олоҕо тохтуо, 300 биэрэстэ ыраахтан 3 мөлүйүөн квадратнай биэрэстэ иэннээх сири туспа усулуобуйатын билбэккэ эрэ салайар кыаллыбат. Уобалас 95% саха нэһилиэнньэлээх, кинилэр олохторо-дьаһахтара олус элбэх уратылардаах. Бу курдук уруккуттан баар быраап быһыллыытын саха дьоно ыараханык ылыныахтара, омук быһыытынан дьоһуннарын Сэбиэскэй былаас атаҕастыырын курдук саныахтара. Олохтоох дьон абааһы көрбүт, кинилэр интэриэстэрин ахсарбат ыраахтааҕы кэминээҕи киин сиртэн салайыы туһунан өйдөбүл саҥатынан сылдьар.''" Саха сирэ уонна Иркутскай губерния сыһыаннарын дьүүллэһэр хамыыһыйа тэриллэр, сэкиритээринэн кэлин саҥа былааһы утаран [[ВЯОНУ]] бэрэстээтэлэ буолбут [[Ефимов Георгий Семенович|Георгий Ефимов]] үлэлиир. Сотору кэминэн [[атырдьах ыйын 21]] күнүгэр Сибревком уурааҕынан [[Саха уобалаһа]] сөргүтүллүбүт.
* [[Бэс ыйын 6]] — ''[[Арассыыйа]]тааҕы коммунистическэй баартыйа (большевиктар)'' (РКП(б)) Саха сиринээҕи организациятын бастакы тэрийэр мунньаҕа буолбут. Оргбюро тэриллибит: бэрэссэдээтэл — [[Максим Аммосов]], бэрэссэдээтэл солбуйааччыта — [[Исидор Барахов]] (Иванов), сэкирэтээр — [[Жиркова Дора Самуиловна|Дора Жиркова]], чилиэннэр — [[Степан Аржаков]], [[А.Ф. Попов]].
* [[Атырдьах ыйын 14]] — [[Оросин Роман Иванович|Роман Оросин]] салайааччылаах контрреволюционнай саагыбары губчека аспытын туһунан телеграмманы [[Максим Аммосов]] Сибревкомҥа уонна Сиббюроҕа ыыппыт. Манан сибээстээн культурнай-сырдатар "[[Саха аймах]]" уопсастыба салайар дьоно "Оросин саагыбарыгар" кыттыбыттарын иһин ыһыллыбыт. Сиббюро бу быһыыны өйөөбөтөх, репрессиялары эрэ туһанар сыыһатын, культурнай-сырдатар уопсастыба Сэбиэскэй былааска да үлэлиэн сөбүн ыйбыт. Ол туһугар большевиктар бары бу уопсастыбаҕа киирэн салайааччы оруолун ылыахтаахтар эбит. "[[Саха аймах]]" уопсастыба уокуруктарынан уонна улуустарынан филиаллардааҕа, үөрэҕэ суохтары ааҕарга-суруйарга үөрэтиинэн, литературнай уонна драматическэй куруһуоктары тэрийиинэн дьарыктанара, сырдатыы темалаах дакылааттары ааҕар биэчэрдэри оҥороро. [[1918]] сыллаахха бу уопсастыба Сэбиэскэй былааһы билиммэтэҕэ.
2246

уларытыы