Атырдьах ыйын 4: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

* [[1662]] — Москубаҕа урукку ааҕыыннан от ыйын 25 күнүгэр "Алтан өрө туруу" (Медный бунт) буолбут. [[Нуучча-Польша сэриитэ (1654—1667)|Польшаны кытта 1654—1667 сс. сэрии]] кэмигэр Москуба судаарыстыбатын экэниэмикэтэ мөлтөөн кыһыл уонна үрүҥ көмүс тиийбэккэ манньыаты алтантан кутар буолбуттар. Элбэх сымыйа манньыат баар буолбут. Онтон сылтаан табаар сыаната аһара үрдээбит. Маны тулуйбакка куорат дьадаҥылара өрө турбуттар. Ыраахтааҕы олорор сирин төгүрүйбүттэр, буруйдаахтары өрө турааччыларга биэрэрин модьуйбуттар. Стрелецтэр кэлэн саата-саадаҕа суох дьону кыргыбыттар, сорохторун ол күн ыйаан, сорохторун өрүскэ тимирдэн өлөрбүттэр. Элбэх киһини кэлин силиэстийэлээн баран илиилэрин-атахтарын, тарбахтарын бысталаан Казааҥҥа, Астрахаҥҥа, Сибииргэ иҥин төннүбэттии ыыталаабыттар.

* [[1687]] — [[Украина]]ҕа ''Левобережье'' (Хаҥас Кытыл) гетманынан [[Мазепа Иван Степанович|Иван Мазепа]] талыллыбыт.

* [[1879]] — Эльзас уонна Лотарингия диэн ньиэмэстэр олорор регионнарын [[Германия]] [[Франция]]ттан былдьаан ылбыт. Кэлин Франция бу сирдэри төннөрөөрү, "реванш" ылаары, сэриигэ бэлэмнэммитэ, ону көрөн Германия эмиэ сэриигэ бэлэмнэнэн барбыта. Түмүгэр [[Аан дойду бастакы сэриитэ]] өрө күүдэпчилэммитэ.

* [[1923]] — Бүлүү уокуругун 2-3 учаастактарыгар народнай судьуйанан 1902 сыллаахтан Үөһээ Бүлүү Хоротугар олохсуйбут сыылынай [[Дягилев Андрей Алексеевич|Андрей Дягилев]] анаммыт. Бу киһи Порт-Артурга (билигин Кытай Далянь куората) сулууспалыы сылдьан бэлиитикэҕэ буруйданан хаатыргаҕа ыытыллыбыта, кэлин Саха сиригэр көскө кэлэн олохсуйбута, саха кыыһын ойох ылан элбэх оҕону төрөппүтэ. 1926 сыллаахтан 1934 сыллаахха өлүөр диэри [[Хоро Г.Н. Чиряев аатынан орто оскуолата|Хоро оскуолатын]] салайбыта.