Атырдьах ыйын 29: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
→‎Бэлиэ күннэр: Таба суруйуу
Тиэктэр: Мобиилаттан уларытыы Мобиил барылын нөҥүө уларытыы
→‎Түбэлтэлэр: Таба суруйуу
Тиэктэр: Мобиилаттан уларытыы Мобиил барылын нөҥүө уларытыы
10 устуруока:
== Түбэлтэлэр ==
* [[1752]] — Коллежскай асессор [[Еропкин Уар Иванович|Уар Еропкин]] Саха сирин [[Бойобуода|бойобуодатынан]] анаммыт, кини бу солоҕо [[1754]] сыл бэс ыйын 28 күнүгэр дылы сулууспалаабыт.
* [[1831]] — [[Англия]] учуонайа [[Майкл Фарадей]] электромагнитнай индукцияны арыйбыт, о.э. магнетизм электричествоныэлэктириичистибэни үөскэтэрин булбут. Бу айылҕа көстүүтэ электротехникаҕаэлэктирэтиэхиньикэҕэ киэҥник туттуллар: электромоторгаэлэктирэромотуорга, генераторгагэньэрээтэргэ, трансформаторга уо.д.а.
* [[1885]] — [[Германия|Ньиэмэс]] конструктордараконустурууктардара Готтлиб Даймлер уонна Вильгельм Майбах бастакы матассыыкылы оҥорбуттар.
* [[1912]] — [[Сахалар 1912 сыллааҕы Уобаластааҕы сийиэстэрэ|Сахалар Уобаластааҕы сийиэстэрин]] бэһис күнэ. Мунньах сарсыардааҥы чааһыгар аччыктааһынхоргуйуу содулун туһунан кэпсэппиттэр, хайдах гынан үүнүү мөлтөҕүттэн нолуок кыайан төлөммөккө үөскээбит иэһи хайдах суох гынары ырытыспыттар. Оросин учуутал семинариятасэминээрийэ аһыллыытын туһунан боппуруоһу көтөхпүт.
Киэһээҥи өттүгэр мунньахха күбүрүнээтэр И.И. Крафт, вице-күбүрүнээтэр А.П. Нарышкин, Уобаластааҕы управлениебарыбылыанньа советнига Н.М. Березкин кыттыбыттар. Күбүрүнээтэр сири саҥаттан тыырыы туһунан сымыйа сурах тарҕаммытын туһунан кэпсээбит. Ол гынан баран, кэлин хаһан эрэ син биир, кыраай колонизацията буолуон сөбүн ыйбыт.
* [[1934]] — [[ССРС]] Сири оҥоруу наркоматын дьаһалынан [[Дьокуускай|Дьокуускайга]] ''Тыраахтар биригэдьиирдэрин уонна механиктарынмэхээнньиктэрин'' оскуолата аһыллыбыт. Билигин — [[Дьокуускайдааҕы индустрия уонна педагогика колледжа]].
* [[1938]] — [[Сэбиэскэй Сойуус]]ка үрдүк үөрэх кыһаларыгар ''кэтэхтэн үөрэх'' киллэриллибит. Маннык үөрэҕи үлэни кытта дьүөрэлээн ылыахха сөп. Кэнники кэмнэ информационнай технологиялартехнология сайданнарсайдан ''кэтэхтэн үөрэх'' дистанционнайдьыстаансыйа(ыраахтан) үөрэҕириигэ чугаһаабыт.
* [[1949]] — [[Сэбиэскэй Сойуус]] бастакы атомнайаатом буомбатын Семипалатинскайдааҕы полигоҥҥа дэлби тэптэрбит.
* [[1961]] — [[Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Бөрөсүүдьүмэ|Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Бөрөсүүдьүмүн]] ыйааҕынан [[Саха АССР үтүөлээх тутааччыта]] диэн ытык аат олохтоммут.
* [[1991]] — [[Казахстан|Казаах ССР]] бэрэсидьиэнэ [[Нурсултан Назарбаев]] уурааҕынан Семипалатинскайдааҕы ядернай полигон сабыллыбыт. Бу полигоҥҥа 40 сыл иһигэр 456 дэлби тэптэрии буолбута биллэр. Полигон сабылларын туһугар [[Казахстан|Казахстааҥҥа]] икки сыл тухары киэҥ хамсааһын үөскүү сылдьыбыта.