Сэтинньи 7: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
||
8 устуруока:
== Түбэлтэлэр ==
* [[1891]] — [[АХШ|Америка]] айааччыта Уиткомб Лео Джадсон бастакы тардыы тимэх (молния, zipper) прототибын патеннаабыт. Бастакы прототип сатала суох буолан Джадсон тардыы тимэҕин салгыы сайыннарбыт. 1924 сыллаахха биирдэ маннык тимэх бөҕөтө биллибит уонна киэҥник тарҕаммыт.
* [[1917]] (эргэ стилинэн алтынньы 25) — [[Арассыыйа]]ҕа [[Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ]]. [[Петроград]]тааҕы Байыаннай-революционнай кэмитиэт "[[Арассыыйа]] гражданнарыгар" ыҥырыыта тахсыбыт. Ыҥырыыга Временнай бырабыыталыстыба эстиитэ уонна былаас Байыаннай-революционнай кэмитиэккэ көһүүтэ этиллибит.
* [[1918]] — Испаан [[грипп]]э [[Чуумпу далай]]га баар Арҕаа Самоаҕа тиийбит. Икки ый иһигэр дьон 20%-на, 7 542 киһи, ыалдьан өлбүт. Бу аан дойду үрдүнэн саамай куһаҕан көрдөрүү эбит. Онтон ыаллыы сытар Америка Самоатыгар (Илин Самоаҕа) кытаанах карантин олохтообуттарын түмүгэр биир да киһи өлбөтөх.
* [[1920]] — "[[Саха омук (уопсастыба)|Саха омук]]" культурнай-сырдатар уопсастыба тэриллибит, бу иннинэ "Оросин саагыбарынан" сибээстээн сабыллыбыт "[[Саха аймах]]" уопсастыбаны солбуйбут. "[[Саха омук (уопсастыба)|Саха омук]]" сыала-соруга: Саха сирин культурнай күүһүн түмэн саха норуотун культурнай таһымын, омук быһыытынан бэйэни өйдөөһүнүн өрө көтөҕүү; өй-санаа уонна эт-хаан өтүнэн сайдыытыгар көмө; саха устуоруйатын, олоҕун-дьаһаҕын, майгытын уонна үгэстэрин үөрэтии; сөптөөх, туһалаах көр-нар тэрийии; былыргы кэм пааматынньыктарын харыстааһын; саха тылын сайыннарыы; учебниктары таһаарыы; сахалыы оскуолалары арыйыы уо.д.а.
* [[1930]] — Саха араадьыйата аан бастаан «Саҥарар Дьокуускай» диэн тылларынан саҕалаан сахалыы тахсыбыт.
* [[1931]] — [[Мао Цзэдун]] [[Кытай]]га сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэни тэрийбит. Бу өрөспүүбүлүкэ хомуньуустар хонтуруоллуур Кытай сорох оройуоннарыгар үс сыл, 1934 сыллаахха диэри, үөскүү сылдьыбыт. Онтон хомуньуустар «Уһун Айаҥҥа» турунан хоту көспүттэрэ.
* [[1941]] — [[Москуба]] кыргыһыытын кэмигэр Кыһыл болуоссакка [[Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ|Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин]] 24-с сылын бэлиэтиир байыаннай парад буолбут. Бу парад сэрии саамай ыарахан түгэнигэр [[Кыһыл Аармыйа]] уонна норуот сүргэтин көтөҕүүгэ улахан оруоллаах эбит.
== Төрөөбүттэр ==
1867 — Мария Склодовская-Кюри (ум. 1934), французский физик и химик, дважды лауреат Нобелевской премии: по физике (1903) и по химии (1911).
1888
Нестор Махно (ум. 1934), украинский анархо-коммунист.
* [[1879]] — [[Лев Троцкай]] (дьиҥнээх араспаанньата Бронштейн) — Аан дойду [[коммунизм|коммунистическай]] революционнай хамсааһынан диэйэтэлэ, марксист, марксизм биир салаатын саҕалааччыта (троцкизм). [[Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ|Өктөөп өрөболүүссүйэтин]] тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ, [[Кыһыл Аармыйа]]ны тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ, Коминтерн олохтооччулартан уонна кини идеологтарыттан биирдэстэрэ.
* [[1917]] — [[Кульбертинов Иван Николаевич|Иван Кульбертинов]] — аатырбыт снайпер, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, сэрии саамай бэргэн снайпердарыттан бирдэстэрэ (487 өстөөҕү кыдыйбыт).
18 устуруока ⟶ 26:
* [[1920]] — [[Местникова Екатерина Николаевна|Екатерина Местникова]] — дииктэр, [[ССРС]] бочуоттаах радииһа, [[Саха АССР]] култууратын үтүөлээх үлэһитэ.
* [[1930]] — [[Ворона Иван Демьянович|Иван Ворона]] — геолог, [[Социалистыы Үлэ Дьоруойа]].
1948 — Иван Ярыгин (погиб в 1997), советский и российский спортсмен, борец вольного стиля, чемпион мира и Европы, двукратный олимпийский чемпион (1972, 1976).
* [[1949]] — [[Петров Валерий Сергеевич|Валерий Петров]] — мэдиссиинэ билимин хандьыдаата, 2005-2016 сылларга Медцентр дириэктэрэ.
| |||