Сэтинньи 7: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

* [[1891]] — [[АХШ|Америка]] айааччыта Уиткомб Лео Джадсон бастакы тардыы тимэх (молния, zipper) прототибынбастакы барылын патеннаабыт. БастакыОнтуката прототипоччо сатала суох буолан Джадсон тардыы тимэҕин салгыы сайыннарбыт. 1924 сыллаахха биирдэ маннык тимэх бөҕөтө биллибитсилигэ уоннаситэн киэҥник тарҕаммыт.

* [[1917]] (эргэ стилинэнистиилинэн алтынньы 25) — [[Арассыыйа]]ҕа [[Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ]]. [[Петроград]]тааҕы Байыаннай-революционнай кэмитиэт "[[Арассыыйа]] гражданнарыгар" ыҥырыыта тахсыбыт. Ыҥырыыга ВременнайБыстах кэмнээҕи бырабыыталыстыба эстиитэ уонна былаас Байыаннай-революционнай кэмитиэккэ көһүүтэ этиллибит.

* [[1918]] — ''ИспаанИспанка'' [[гриппгириип]]э'' [[Чуумпу далай]]га баар Арҕаа Самоаҕа тиийбит. Икки ый иһигэр дьон 20%-на бырыһыана, 7 542 киһи, ыалдьан өлбүт. Бу аан дойду үрдүнэн саамай куһаҕан көрдөрүү эбит. Онтон ыаллыы сытар Америка Самоатыгар (Илин Самоаҕа) кытаанах карантин олохтообуттарын түмүгэр биир да киһи өлбөтөх.

* [[1920]] — "[[Саха омук (уопсастыба)|Саха омук]]" культурнай-сырдатар уопсастыба тэриллибит, бу иннинэ "Оросин саагыбарынан" сибээстээн сабыллыбыт "[[Саха аймах]]" уопсастыбаны солбуйбут. "[[Саха омук (уопсастыба)|Саха омук]]" сыала-соруга: Саха сирин культурнайкултууратын күүһүн түмэн саха норуотун культурнайкултууратын таһымын, омук быһыытынан бэйэни өйдөөһүнүн өрө көтөҕүү; өй-санаа уонна эт-хаан өтүнэн сайдыытыгар көмө; саха устуоруйатын, олоҕун-дьаһаҕын, майгытын уонна үгэстэрин үөрэтии; сөптөөх, туһалаах көр-нар тэрийии; былыргы кэм пааматынньыктарынмэҥэлэрин харыстааһын; саха тылын сайыннарыы; учебниктары таһаарыы; сахалыы оскуолалары арыйыы уо.д.а.

* [[1941]] — [[Москуба]] кыргыһыытын кэмигэр Кыһыл болуоссакка [[Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ|Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин]] 24-с сылын бэлиэтиир байыаннай парад буолбут. Бу парад сэрии саамай ыарахан түгэнигэр [[Кыһыл Аармыйа]] уонна норуот сүргэлэрин көтөҕүүгэ улахан оруоллаахсуолталаах эбитбуолбута.