Тиэрмин: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Tatiiego (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
Инники көрбүт икки араҥабытыттан ураты тыл словарнайтылдьыт састаабыгар терминтиэрмин тыллары араарыахха сөп.
 
'''ТерминТиэрмин''' диэн наукабилим, техникатиэкиникэ уонна үлэ-идэхайаидэ хайа эмэ тустаах салаатын иһинэн биир чопчу өйдөбүлү бэлиэтиир тыл ааттанар. Холобур, физикаҕапиисикэҕэ ''эттик, сардаҥа, сырдык,электричество электричиэстибэ, ампер, ом, вольт, электрон, ядернай, квантовай, '' медицинаҕамиэдисиинэҕэ ''клиника, диагноз, хирург, терапевт, стенокардит, метастаз, инвазия, синдром, атаксия, анамнез, биопсия, этиология'' диэн тыллар. Ити курдук, наукабилим,техника тиэкиникэ,искусство ускуустуба, үлэ-идэ хас биирдии салааларын аайы үгүс ахсааннаах аналлаах тыллар бааллар.
 
ТерминТиэрмин тыллар наукабилим,техника тиэкиникэ,искусства ускуустуба өйдөбүллэрин бэлиэтииллэр. Онон суолталарын ис хоһооно научнай, техническэй дакаастабылынан чопчуламмыт уонна национальнай тыл уратыларыттан тутулуга суох интернациональнай буолар. Ол иһин, терминтиэрмин тыллар үгүс өттүлэрэ аан дойду үрдүнэн тарҕаныылаахтар. Ити терминнэртиэрминнэр бүттүүн лексикалиэксикэ тылларын суолталарын ис хоһооно наукабилим дааннайдарынкөрдөрүүлэрин чопчуламмат, тустаах норуот өйдөбүлүгэр олоҕурар, ол иһин үгүс өттүгэр национальнай майгылаах буолар.         ТерминнэрТиэрминнэр уратыларынан, чинчийиилэринэн итиниэхэ эбии экспрессивнэй-эмоциональнай кырааскалара суоҕун ыйаллар. Ол эрээри, итинник кырааска, терминнэргэтиэрминнэргэ эрэ буолбакка, бүттүүн лексикалиэксикэ үгүс өттүгэр эмиэ суох буолар.
 
Суолтарынан төһө да уратылаахтарын иһин терминтиэрмин тыллар бүттүүн лексиканылиэксикэни кытта таарыйсыбат буолбатахтар. ТерминологияТиэрминология сорох өттө бүттүүн лексикаттанлиэксикэттэн төрүттэнэр. Холобур, бүттүүн тылга киһи-сүөһү миэстэлэрин бэлиэтиир ''төбө, мэйии, сүрэх, быар, тыҥа, куртах, илии, тымыр'' курдук тыллар анатомия терминнэрэтиэрминнэрэ буолаллар. Эбэтэр ''ийэ, аҕа, абаҕа, таай, саҥас, түҥүр, ходоҕой, биллэх, бэргэн, бадьа'' курдук уруурҕаһыы тыллара этнография терминологиятыгартиэрминологиятыгар киирэллэр. Ити курдук зоологияҕа, ботаникаҕа, географияҕа уо.д.а. уобаластарга саха бүттүүн тыллара туттуллаллар. Оннук түбэлтэҕэ тыл терминологическайтиэрминологическай суолталанар. Ол суолтата кини бүттүүн тыллара туттуллар суолтатын кытта сөп түбэсиһиэн да, түбэсиһиэ да суоҕун сөп . Оттон астрономияҕа ''Сир'' диэн тыл суолтата (планета өйдөбүлэ) бүттүүн тылга туттуллар суолтатын кытта сөп түбэспэт. Ол курдук ''уу'' диэн тыл химия термининтиэрминин быһыытынан суолтатын ис хоһооно бүттүүн тылга өйдөбүлүн кытта биир буолбатах.
 
Итинтэн бүттүүн тыл тылын терминологическайтиэрминологическай суолтата бүттүүн лексикаҕалиэксикэҕэ киирэрин эбэтэр киирбэтин быһаарыы соруга тахсар. Онно тыл терминологичкайтиэрминологическай суолтата бүттүүн тылга төһө туттулларынан көрүлүөхтээх. Холобур, ''Сир'' диэн тыл терминологичекскайтиэрминологическай суолтата билигин космонавтика практикатынанбыраактыкатынан сибээстээн бүттүүн тылга киэҥник туттуллар, өйдөнөр, онон бүттүүн лексикалиэксикэ ылыммыт суолтата буолар. Оттон ''уу'' диэн тыл терминологическайтиэрминологическай суолтата химия эрэ үөрэҕин иһинэн өйдөнөр, онон бүттүүн лексикаҕалиэксикэҕэ араарыллыбат.
 
ТерминТиэрмин тыллар сорох өттүлэрэ киэҥник дуу эбэтэр киэҥэ суох тарҕаналлар. Холобур, билиҥҥи кэмҥэ космонавтика үгүс терминнэрэтиэрминнэрэ ''космонавт'' (кэпсэтии тылыгар кытта), ''космодром , полигон, скафандр, таһаарааччы, ракета , ыйааһыны сүтэрии, апогей, перигей'' уо.д.а. (сурук тылыгар) саха тылын бүттүүн лексикатыгарлиэксикэтигэр киирдилэр. Ордук үгүстүк общественнайуопсастыбаннай политическайбэлиитикэ терминнэртиэрминнэрэ бүттүүн тылга китрэллэркиирэллэр. Холобур:общество уопсастыба,''социализм, коммунизм, демократия,республика өрөспүүбүлүкэ, партия,совет. сэбиэт, парламент, диктатура'' уо.д а. Маннык тыллар тыл словарнай састаабыгар терминологияҕатиэрминологияҕа да, бүттүүн лексикаҕалиэксикэҕэ даҕаны киир-сэркиирсэр уопсай зона буолаллар. БузонаБу зона тылларын лексикографтар билиҥҥи литературнайлитэрэтиирнэй тыл тылдьыттарыгар көрдөрөллөр.
 
[[Категория:Лингвистика]]