Кучу, куруҥ ото: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

== Сир үрдүгэр [[киһи]] баар буолуоҕуттан ыла [[эмтээх үүнээйилэр]] үгүс ыарыыны эмтииргэ туттуллаллар. [[Саха сирэ]] араас ыарыыларга эмтээх үүнээйинэн балачча [[баай]]. Бу үүнээйилэр үүнүүлэрэ биһиги сирбит ирбэт тоҥо дириҥник ирэриттэн тутулуктаах эбит. Ол курдук сөҥуу түһэригэр ирбэт тоҥ ууну өтүппэт араҥа буолар уонна сезонунан ирэр кэмигэр буоруттан уута арахсан, почваны сиигирдэрэ айылҕаҕа үүнэр үүнээйилэргэ, сир оҥоһуутугар тоҕоостоох усулуобуйалары үөскэтэр. Ол иһин Саха сирин үүнээйитэ кылгас кэм иһигэр түргэнник ситэр буолан ордук уохтааҕынан, күүстээх дьайыылааҕынан биллэр. Эмтээх оттортон биирдэстэринэн биһиги өрөспүүбүлэкэбит бары улуустарыгар киэҥник тарҕанан үүнэр кучу, куруҥ ото (иван-чай узколистный) буолар. Бу оту биһиги өбүгэлэрбит былыр-былыргыттан [[чэй]] оҥостон иьэллэр эбит. Кини кумахтыҥы буордаах [[ойуур]] саҕатыгар, улахан айар суолларын кытыыларынан үүнэр. Бу элбэх сыллаах уһун силигирдээх от [[үүнээйи]]. Умнастара 1 м диэри үрдүктээхтэр, хойуу сэбирдэхтээхтэр. Сэбирдэхтэрэ утуу-субуутук олороллор, уһун чулбугурдар, көстөр тымырдаахтар, кытыылара кэрдиитэ суох. Сибэккилэрэ сүүмэх киистэлэр, бороҥнор, сырдык кыһыллар. астара 3-4 см. уһуннар, сиэмэлэр элбэх көтө сылдьар көҕүллээхтэр. Бэс уонна от ыйдарыгар сибэккилиир. ==