Хемчик өрүс: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
'Хемчик өрүс Хемчик(тув. Хемчик) - Енисей өрүс бассейыныгар киирэр, Тыв...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
Тиэктэр: Мобиилаттан уларытыы Мобиил барылын нөҥүө уларытыы
 
Visem (ырытыы | суруйуу)
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
 
1 устуруока:
Хемчик өрүс
 
Хемчик (тув. Хемчик) - Енисей өрүс бассейыныгар киирэр, [[Тыва]] Өрөспүүбүлүкэтигэр баар [[өрүс]].
Өрүс уһуна - 320 км.
Алтай Өрөспүүбүлүкэтин кытта кыраныыссаҕа турар Шапшальскай кэлимсэ хайа ситимигэр киирэр Козер хайа илин сирэйигэр баар чыпчаалтан, 3122 м.үрдүктэн саҕаланар. Өрүс барыта Тыва сиригэр сытар. Икки хайа икки ардынан устар - Арҕааҥҥы Саян хотугу өттүнэн уонна Арҕааҥҥы Танну-Ола хайа соҕуруу өттүнэн, кинилэртэн түһэр уулары барытын хомуйан ааһар. Аллараа диэки өттүгэр, Хемчик хотоолугар сөҥүү түспэтиттэн, киирэр уу олох аҕыйах. Бары саҕаланар сирдэрэ уонна салаалара, ууну үрдүк хайалартан ылаллар. Онон, өрүс ситимэ, Хемчик котловинатыгар нүөлсүтүүгэ киэҥник туттуллар. Өрүс элбэх сиринэн үөһээттэн түһэр уулардаах уонна таас харгыстардаах буолан, ууга устар тэриллэр айанныыр кыахтара суох. Хотоол синньигэс эрээри, туруору кытыллардаах, сүнньүгэр элбэх улахан таастардаах. Хемчик хотоолугар көнө сиринэн устар майгылаах өрүс буолар. Сүүрүгэ бытаарар. Былыргы Ийме кэнниттэн эмиэ, хайа өрүһүн майгытын ылынар уонна Хемчик кэлимсэ ситимин хайаларыгар тиийэр. Манна хотоол синньигэс, туруору ойоҕостордоох. Бүтэһик кэрчигэ - Хемчик каньона. Каньон, Үөһээ Енисей, Саяно-Шушенскай водохранилищетынан тимирдиллибит Саян каньоныгар сыстар.