Бэс ыйын 18: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
13 устуруока:
 
== Түбэлтэлэр ==
* [[860]] — 200-чэкэ хараабыллаах [[Таврия]] (билиҥҥи [[Кырыым]], Херсон уобалаһа, Запорожье) диэкиттэн [[Босфор]]га устан кэлбит дьон [[Византия]] киин куоратыгар [[Константинополь]]га саба түспүттэр. Византия ыраахтааҕыта Михаил III бу кэмҥэ сүрүн аармыйатын уонна флотун кытта [[араабтар]]ы кытта сэриилэһэ атын сиргэ сылдьара, онон куорат саба түһээччилэри үлтүрүтэр кыаҕа суоҕа. Бу түмүгэр талабырдьыттар куорат тулатын ситиһиилээхтик халаан-талаан баран төннөн хаалбыттара. Бу түгэни ойуулуурга Византия суруктарыгар аан бастаан Рус (Русь, руустар) диэн тыл туттуллубут (бу иннинэ ити сирдэргэ олорооччу биис уустарын [[скифтэр]] дииллэрэ). Саба түһээччилэр баһылыктара ким буолара биллибэт, устуоруктар Рюрик, эбэтэр ини-биилэр Аскольд уонна Дир буолуохтара дииллэр. [[Православие]]ҕа бу түгэн "Царьград варвардартан дьикти быыһаныыбыыһаныыта" эбэтэр "скифтэр кагааннарыттан быыһаныы" диэн биллэр.
* [[1429]] — [[Франция]] уонна [[Англия]] [[Сүүс сыллаах сэрии|Сүүс сыллаах сэриилэрин]] кэмигэр быһаарылаах Пате кыргыһыыта буолбут. [[Франция]] аттаах рыцардарын сэриитэ [[Англия]] үксүн сатыы охчуттартан турар сэриитин кыайбыт. Сотору кэминэн [[Франция]] англичаннартан босхоломмута.
* [[1812]] — [[АХШ]] Улуу Британияҕа [[АХШ уонна Улуу Британия ыккардыларыгар 1812-1815 сс. сэрии|сэрии]] биллэрбит. Бу 1815 с. диэри барбыт сэриини АХШ-ка билигин ''Босхолонуу иккис сэриитэ'' дииллэр, тоҕо диэтэххэ Британия сабыдыалыттан босхолонорго олук буолбута. Британия өттүгэр элбэх [[индеецтэр]] сэриилэспиттэрэ.