Алтынньы 21: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
11 устуруока:
 
== Түбэлтэлэр ==
* [[1096]] — Килидь Арслан баһылыктаах туурактар [[Норуот кириэстээх бохуота|Норуот кириэстээх бохуотун]] (үксэ бааһынайдар этэ) үлтү сыспыттар. Бу бохуот аллараттан саҕаламмыта, сыаркап дьиҥэр хойут аттанар туһунан былааннаах этэ (Урбан [[Урбан II]] паапа бу 1095 сыллаахха бохуоккасибэтиэй бөрүстүөлү босхолуурга ыҥырарыгар эһиилги атырдьах ыйын 15 күнүн эппитэ), ол эрээри дьон аһара турукка киирэн хаалан саас уонна сайын Франция уонна Германия сирдэригэр дьэбириэйдэр сэлиэнньэлэрин урусхаллаабыттара, тыһыынчанан киһини өлөрбүттэрэ уонна салгыы Иерусалим куораты мусульмааннартан босхолуур соруктаах соҕуруу ааҥнаан барбыттара. 20 тыһыынча кэриҥэ киһилээх аармыйаттан туурактар 17 тыһыынчатын кыргыбыттара. "Дьиҥнээх" (ол аата сыаркап салалтатынан оҥоҥһуллубутоҥоһуллубут) [[Бастакы кириэстээх бохуот|бастакы кириэстээх бохуот]] хас да ый буолан баран саҕаламмыта.
* [[1520]] — Айанньыт [[Фернан Магеллан]] [[Атлантик далай|Атлантик]] уонна [[Чуумпу далай]]дар ыккардыларынан, кэлин кини аатынан ааттаммыт, силбэһиини арыйбыт.
* [[1727]] — [[Арассыыйа]] уонна [[Кытай]] ыккардыларыгар [[Кяхта дуогабара]] түһэрсиллибит. Мантан саҕалаан атыы-эргиэн кэҥээбит. Эргиэҥҥэ туттуллар ''кяхта тыла'' диэн [[Нуучча тыла|нуучча]]-[[Кытай тыла|кытай]] булкаас пиджин тыл үөскээбитэ. Холобура, "моя твоя понимай нету" диэн аатырбыт фраза ол тылтан кэлэр.