Сэтинньи 8: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
10 устуруока:
== Түбэлтэлэр ==
* [[1519]] — [[Испания]] конкистадора [[Эрнан Кортес]] Ацтек импиэрийэтин киин куоратыгар Теночтитлаҥҥа этэрээтин кытары киирбит. Кинилэри ацтек ыраахтааҕыта Монтесума үөрүүлээхтик көрсүбүт уонна улахан малааһын тэрийбит. Онно Монтесума Кортеска элбэх кыһыл көмүс киэргэл бэлэхтээбитэ испанецтар бу дойдуну баһылыыр баҕа санааларын эбии күүһурдүбүт эбит. Кортес дьоно Теночтитлаҥҥа биир нэдиэлэ эйэ-дэмнээхтик сылдьан баран ыраахтааҕы Монтесуманы тутан ылан аманаат гыммыттар.
* [[1644]] — Манчжурдар Цин династияларын үһүс импэрээтэрэ Шуньчжи бүтүн Кытайы баһылыыр сиэрэ-туома ыытыллыбыт. Бу иннинэ өрө турааччылар Пекини ыла сылдьыбыттар, онтон сылтаан Мин династия бүтэһик ыраахтааҕыта бэйэтигэр тиийинэн өлбүт. Мин аармыйата Цин аармыйатын кытта өрө турааччылары утары сэриилэһэргэ күһэллибит. Тиһэҕэр Цин аармыйатын баһылыга Доргон былааһы бэйэтигэр ылбыт, Пекиҥҥэ киирбит, Мин династияыраахтааҕытын дьонунаймахтарын өлөртөөбүт. Доргон бу саҕана кыра саастаах импэрээтэргэ (убайын уолугар) регент этэ, дьиҥ былаас киниэхэ баара.
* [[1895]] — Ньиэмэс физигэ [[Вильгельм Конрад Рентген]] элэктириичэстибэҕэ сыһыаннаахх эспэримиэннэри оҥоро сылдьан [[рентген сардаҥалара|рентген сардаҥаларын]] булбут. Рентген сардаҥалара билигин мэдиссиинэҕэ, аэропорт куттала суох буолуутугар, дефектоскопияҕа, матырыйааллары чинчийиигэ уо.д.а. эйгэлэргэ киэҥник туттуллаллар. 1901 сыллаахха ити арыйыытын иһин Рентген физикаҕа аналлаах маҥнайгы [[Нобель бириэмийэтэ|Нобель бириэмийэтин]] ылбыта.
* [[1917]] (эргэ истиилинэн алтынньы 26) — бассабыыктар (Арассыыйа хомуньуустарын биир салаата) [[Петроград]]ка ''Аврора'' кириэйсэр көмөтүнэн ''Кыһыҥҥы дыбарыаһы'' урусхаллааһын буолбутылбыттар. БириэмэннэйБыстах бырабыыталыстыбакэм бырабыыталыстыбатын чилиэннэрин хаайбыттар, ол эрэн эрээри, сарсыныгар босхолообуттар.
* [[1917]] (эргэ истиилинэн алтынньы 26) — Сэбиэскэй былаас бастакы дэкириэттэрэ тахсыбыттар: "Эйэ туһунан" — [[Аан дойду бастакы сэриитэ|Аан дойду бастакы сэриитин]] тохтоторго ыҥырыы, "Сир туһунан" — помещиктар сирдэрин бааһынайдарга биэрии, "Былаас туһунан" — саҥа Сэбиэскэй былаас уорганнарын тэрийии.
* [[1923]] — [[Германия]]ҕа [[Мюнхен]] куоратыгар ''Пиибэ путча'' буолбут. [[Адольф Гитлер]] бэйэтин куомуннаахтарын кытары судаарыстыбаннай переворот оҥоро сатаабыта кыаллыбытах. Гитлер судаарыстыбаны таҥнарыыга буруйданан 5 сыллаах түрмэ хаайыытыгар ууруллубут, ол эрээри 9 ый ааспытын кэннэ босхоломмут. Бу путч кинини Германия үрдүнэн аатырдыбыта.