Джеймс Кук: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Кини олоҕун устатыгар сир тулар икки төгүл айаҥҥа туруммута. [[Хоту Америка|Хотугу Америкаҕа]] уонна [[Чуумпу далай|Чуумпу Океан]] соҕуруу өттүгэр саҥа арыылары, ландшафтары арыйбыта. Айанныыр кэмигэр элбэх бириэмэни научнай эксперименнэргэ уонна саҥа уобалас карталарын оҥорууга ороскуоттаабыта. Ону тэҥэ кини булбутун туһунан элбэх кинигэни суруйбута.

Кук 1728 сыл алтынньы 27 күнүгэр Мартоҥҥа, Йоркшир графствотыгар, [[Англия|Англияҕа]] төрөөбүтэ. Кини фермер уола этэ. Кини Грейт-Эйтон оскуолатыгар үөрэммитэ, онтон 17 сааһыгар Стейтс маҕаһыыныгар үлэлии барбыта. 18 сааһыгар моряк буолбут уонна Уитбек Джон Уокер үөрэнээччитэ буолбут. Ол курдук, чоҕу тиэйиитигэр үлэлиирэ. Онно Кук киниттэн математиканы уонна навигацияны үөрэммитэүөрэппитэ. Кини хайдах сатыырынан, навигацияҕа уонна наукаҕа үөрэммитэүөрэппитэ. Кинини аан дойду үрдүнэн "Индевор" хараабылга үс экспедицияҕа сылдьыбыта.

* соҕурууҥҥу континент (үүнэрterra australis сирincognita)буларга.

* Астрономия ньымаларынан Венера планетатын кээмэйин быһаарыы

* саҥа сирдэри картаҕа киллэрии

* Джордж II хоруолга саҥа сирдэри булуу

* саҥа байыаннай базаларга сөптөөх миэстэлэри көрдөөн булбулуу

* Чуумпу уонна Атлантик Океаннарын икки ардыларыгар саҥа маршруттары булуу

* Таитига обсерваторияны олохтооһун