Тыл үгэһи үөскэтэр: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
'Киһи бастакы саҥарар тыллара айылҕаҕа үөскүүр тыастары уонна араас кыыллар, көтөрдөр саҥаларын, дорҕооннорун үтүктүүттэн үөскээбиттэр. “Ма” диэн ынах маҥырыыр саҥатын дорҕооно элбэх норуоттарга иҥмитэ туттулла сылдьар. “Хар” ди...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна |
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
||
1 устуруока:
[[Киһи]] бастакы саҥарар тыллара
“Хар” диэн дорҕоон куһаҕан, алдьанар тыаһы үтүктүүттэн үөскээбит уонна элбэх куһаҕан өйдөбүллээх тыллары үөскэтэр; хар, харыы, харсыы диэннэр быһаччы куһаҕаҥҥа тириэрдиэхтэрин сөп.
“Палк” диэн туох эрэ куһаҕан түһэр тыаһа. Ол иһин “па” дорҕоон куһаҕан дорҕоон. [[Дьахтар|Дьахталлар]] оҕолорун аҕаларын “па-па” диэн куһаҕан дорҕооннордоох тылынан ааттыылларыттан уонна
Тыл дорҕооннортон хомуллан үөскүүр. Тылы үөскэтэр дорҕооннор киһи өйүгэр-санаатыгар оҥорор дьайыыларыттан үгэс үөскээн, бу тылга иҥэн хаалар. Дорҕооннортон үөскээбит үгэс тыл буола уларыйар. Үгэс диэн өй-санаа тылы үөскэтэр. Олус былыргы кэмнэргэ үөскээбит саха тыла ол иһин иччилээх диэн ааттанар.
23 устуруока:
“Ыы” диэн дорҕоону саҥара сылдьар оҕо ытанньах диэн ааттанар. “Ыы” диэн дорҕоон ытааһыны үөскэтэр. “Ы” дорҕоон сахаларга ыар, ыарахан дорҕоон. Бары эрэйдэр үөскүүр тыллара “ы” дорҕоонтон саҕаланаллар. Ыы, ыыс, ыар, ыарыы, ыарахан диэн тыллар бары куһаҕан өйдөбүллээхтэр.
[[Ыал]] буолуу диэн оонньуу, көр буолбатах, элбэх ыарахаттары кыайдахха, туораттахха, бэйэмсэх майгыны көннөрдөххө, тупсардахха, атын дьон баҕа санааларын толордоххо, үчүгэйи элбэхтик оҥордоххо эрэ ыал олоҕо табыллар кыахтанар.
“Рр” диэн ырдьыгынаан кыыллар көмүскэнэ, харыстана сатыыллар. “Рр” дорҕоону саҥатыгар элбэхтик туттар киһи кыыһырымтаҕай буолара быһаарыллар.
72 устуруока:
3. Каженкин Иван Иванович. Ыал буолуу үгэстэрэ / Уйбаан Хааһах. – Дьокуускай: РГ “MEDIA+”, 2022. – 136 с.
[[Категория:Ыал]]
[[Категория:Тыл үөрэҕэ]]
[[Категория:Үөрэх]]
| |||