Сэмэй буолуу: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
23 устуруока:
Саха дьонун үгүс өттүлэрэ көрсүө, сэмэй, үлэһит дьон. [[Таҥара үөрэҕэ]] үгүс дьоҥҥо аналланар. Сахалар [[таҥара]]ларын үөрэҕэ көрсүө сэмэй дьону иитэн-үөрэтэн улаатыннарыыга туһуланар. «Аһара барыма», «[[Айыыны оҥорума]]», «[[Таҥара сэрэҕи таптыыр]]» диэн өй-санаа аһара барарын тохтоторго аналлаах хааччахтардаах.
 
Киһи оҥорор ханнык баҕарар быһыыларыгар аһара барыы сыыһа-халты туттунууларга тириэрдэринэн быстах быһыыга киирсэр. Сымнаҕас майгылаах, олох ханнык да кэмнэригэр аһара барбат, аһара туттубат майгылаах дьон олоҕу олорор күүстэрэ[[күүс]]тэрэ элбэх. Аһара барбат буолуу өйө-санаата сэмэй киһини үөскэтэр.
 
Yгүс дьоннортон барыларыттан элбэхтэрин сэмэй дьон ылаллар. Улахан ханна да биллибэт-көстүбэт курдук үлэлэринэн оҥорон-тутан элбэх туһалааҕы оҥороллор, оҕолорун киһилии быһыылаах буолууга үөрэтэннэр аймахтара, уруулара элбээн омук ахсаанын бу дьон элбэтэллэр.
55 устуруока:
Тугу барытын наллаан, нэмин билэн туһанар, ыспат-тохпот, алдьаппат, хаһан да аһара барбат, аһара туттубат бэрээдэктээх киһи көрсүө, сэмэй киһи диэн ааттанар уонна таҥара үөрэҕин тутуһар киһи буолар.
 
Төрөппүттэр бука бары оҕолорун харыстыыр санаалаахтар. Биһиги аныгы төрөппүттэрбит оҕолорун хайдах харыстыыры билбэттэр. Оҕону харыстааһын диэн [[көрсүө, сэмэй буолуугабуолуу]]га үөрэтии, оҕо өйө-санаата аһара барарын хааччахтааһын, тугу барытын киһи оҥорорун курдук оҥорор буолууга үөрэтии ааттанар. Киһи быһыытын аһара барыма, айыыны оҥорума, сыыһа-халты туттан эдэр олоххун алдьатыма, харыстаа диэн үөрэх буолар.
 
Олох сайдыыта элбэх саҥаны айан туһаҕа таһаарыыттан улахан тутулуктаах. Бары саҥаны айыахтарын баҕараллар. Бары саҥаны айыылар дьоҥҥо туһалаах, үчүгэйи оҥорууга аналламмыт үрүҥ айыылар буолуохтаахтар. Үчүгэй, туһалаах, үрүҥ айыылары сиэри, киһи быһыытын тутуһарга үөрэммит дьон ордук элбэхтик оҥорор кыахтаахтар. Оҕо аан маҥнай киһи буолуу, киһилии быһыыланыы өйүн-санаатын баһылыырын сахалар таҥараларын үөрэҕэ ирдиир.
119 устуруока:
1. Каженкин И.И. Киһи буолуу. - Дьокуускай: ГУ РИМЦ, 2009. - 112 с.
 
[[Категория:Саха Үөрэхитэҕэлэ]]