Былатыан Ойуунускай: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
TumatUola (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
[[Ойуу:Ойунский.jpg|200px|thumb|right|Былатыан Ойуунускай]]
Саха советскай литератууратын төрүттээччи, уһулуччулаах общественнай диэйэтэл, лингвист, учуонай '''Платон Алексеевич Ойуунускай (Слепцов)''' [[Боотур Уус улууһа|Боотур Уус улууһугар]] ([[Таатта]]) улууһугар дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ.
 
[[1917]] с. бастакы айымньытын «Үлэһит ырыата» хоһоону суруйбута.
8 устуруока:
[[1935]] с. Москва к. лингвистическэй наука кандидатын учуонай степенин көмүскээбитэ, дойдутугар кэлэн тыл уонна культура Научнай-чинчийэр институтун төрүттээбитэ, бастакы директор буолбута.
 
П. А. Ойуунускай дэгиттэр талааннаах суруйааччы этэ, ол курдук бэйэтин кэмигэр революционнай поэт быһыытынан киэҥник биллибитэ, саха биир бастакы кэпсээнньитэ, сэһэннъитэ этэ, хас да драманы суруйбута, атын омук суруйааччыларын айымньыларын сахалыы тылбаастаабыта. Фольклор матырыйаалларыгар олоҕуран «Улуу Кудаҥса» философскай сэһэни, «Кыһыл Ойуун» олоҥхо-тойугу, «Дьулуруйар Ньургун Боотур», "«Туналыйбыт ньуурдаах Туйаарыма Куо"» олоҥхолору айбыта. Саха сирин суруйааччыларын союһун бастакы председателэ этэ.
 
[[1939]] с. репрессияламмыта, кинигэлэрин боппуттара, аатын ааттаммат оҥоро сатаабыттара. [[1955]] с. үтүө аата сөргүтүллүбүтэ. Саха Правительствота 1966 с. П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэни олохтообута, кини аатын Саха Академическай драматическай театра, Литературнай музей сүгэллэр.
*
*{{Bio-stub}}
 
== Тахсыбыт кинигэлэрэ ==
 
* Айымньылар: 7 томнаах. — Дьо-куускай: Кинигэ изд-вота, 1958—1962.
Т. 1. Ырыа-хоһоон. — 224 с.
Т. 2. Кэпсээннэр. — 211 с.
Т. 3. Пьесалар. — 280 с.
Т. 4. Дьулуруйар Ньургун Боо-тур: Олоҥхо. 1, 2, 3-с ырыалара. −315 с.
Т. 5. Эмиэ. 4, 5 ырыалара. — 288 с.
Т. 6. Эмиэ. 7, 9 ырыалара. — 312 с.
Т. 7. Ахтыылар, этиилэр, ыста-тыйалар, кэпсээннэр. — 224 с.
* Талыллыбыт айымньылар: Икки томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1975.
Т. 1. Хоһооннор. Поэмалар. Тыл-баастар. Драматическай айымньы-лар. — 440 с.
Т. 2. Кэпсээннэр, сэһэннэр, ах-тыылар. Ыстатыйалар. Этиилэр. −432 с.
* Талыллыбыт айымньылар: 3 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота. — 1992. — 1993.
Т. 1. Хоһооннор, тылбаастар, драмалар, поэмалар. — 335 с.
Т. 2. Кэпсээннэр, сэһэннэр, пье-салар. Ахтыы. — 448 с
Т. 3. Якутский язык и пути его развития. — 480 с.
* Ырыа-хоһоон. — Дьокуускай: НКП изд-вота, 1923. — 26 с
* Кыһыл ойуун: 4 оонньуулаах олоҥхо-тойук. — Дьокуускай: Саха кэскилэ, 1925. — 45 с
* Ырыа-хоһоон, кэпсээн. — Дьо-куускай: Ленинец, 1925. — 56 с
* Ырыа-хоһоон. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1927. — 65 с.
* Бассабыык: Драма. — Дьокуус-кай: Кинигэ изд-вота, 1928. — 96 с
* Дьулуруйар Ньургун Боотур: Олоҥхо. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1930. — 84 с
* Религия үөскээбитэ: Айыы-та-ҥара, иччи-айыы, удаҕан-ойуун. -Дьокуускай: Саха Гос кинигэтин бэчээтэ, 1930. — 27 с.
* Туналҕаннаах ньуурдаах Туйаа-рыма Куо: Үс оонньуулаах олоҥхо. (Норуот олоҥхотуттан). — Дьокуус-кай: Саха Гос. кинигэтин бэчээтэ, 1930. — 92 с.
* Ырыа-хоһоон. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1930. — 25 с.
* Ньургун Боотур: Олоҥхо. 2, 3-с ырыалара. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1931. — 286 с.
* Ырыа, хоһоон кинигэтэ. — Дьо-куускай: Кинигэ изд-вота, 1934. −72 с.
* Дьэбэрэттэн тахсыы: Кэпсээн-М.: Учпедгиз, 1936. — 43 с.
* Хоһооннор. — М.: Учпедгиз, 1936. — 56 с.
* Көҥүл ырыата / Хомуйан оҥор-до С. Ойунская. — Дьокуускай: Ки-нигэ изд-вота, 1968. — 440 с.
* Өрүөл кэриэһэ: (Кыра саастаах оҕолорго хоһооннор). — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1972. — 16 с.
* Дьэбэрэттэн тахсыы: Сэһэн. Улахан уонна орто саастаах оскуо-ла оҕолоругар. — Дьокуускай: Кини-гэ изд-вота, 1978. — 40 с.
* Харачаас: Кыра саастаах оҕолорго. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1978. — 16 с.
* Кэлэр кэскил ырыата: Хоһоон-нор / Хомуйан оҥордо Н. Е. Виноку-рова. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1983. — 128 с. — Сахалыы уонна нууччалыы тылынан.
* Көҥүл ырыата: Ырыалар, хоһооннор, кэпсээннэр, ахтыылар: Орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар / Хомуйан оҥордо А. Е. За-харова. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1988. — 136 с.
* Уруйа улааттын: Ырыанньык / Муз. ред. З. К. Степанов. Нотатын оҥордо Н. П. Стручков. — Дьокуускай: Ситим, 1993. — 47 с.
* Дьулуруйар Ньургун Боотур: П. А. Ойуунускай олоҥхотун оҕолор-го ааьар кинигэ / Саха Респ. үөрэ-5ин мин-вота. Н. В. Антонов оҥордо. — Дьокуускай, 1993. — 92 с; Пер. на эвен. яз. Д. В. Кривошапкин. — Якутск, Бичик, 1996. — 296 с. — эвен. яз.
* Улуу Кудаҥса: Үһүйээн. — Дьо-куускай: Сахаполиграфиздат, 1995. 88с. — Сахалыы, нууччалыы.
* Красный шаман / Пер. А.Боя-ров и П.Черных-Якутский. — Якутск: Якутгосиздат, 1930. — 55 с.
* Избранное. — М.: Худож. лит., 1963. — 295 с.
* Нюргун Боотур Стремительный: Якут. героич. эпос олонхо / Пер. В.Державин. Послесл. и коммент. И. В. Пухова. Ил. Э. Сивцева и др. -Якутск: Кн. изд-во, 1975—431 с; То же. — 2-ое изд. — 1982. — 431 с.
* Стихотворения / Вступ. статья С. П. Данилова, Г. Г. Окорокова; Сост. И. В. Пухов. — Л.: Сов. писатель. Ле-нингрд. отд-ние, 1978. — 414 с. — (Б-ка поэта. Большая серия. — 2-е изд.).
* Стихотворения и поэмы. — М.: Худож. лит., 1993. — 270 с.
 
== Олоҕун уонна айар үлэтин туһунан ==
 
* Андросов П. Х. Ойуунускай туһунан ахтыылар. — Дьокуускай, 1993.-32 с.
* Андросов Е. Д. П. А. Ойуунускай төРДө-ууһа, аймахтара. — Дьокуус-кай- Ситим, 1993. — 23 с. — (Таатта °Ройуонун дьаһалтата).
* Данилов С. П. П. А. Ойуунускай -а*а норуотун улуу уола. — Дьокуускай: Полиграфист, 1993. — 26 с.
* Киэн тутта ааттыыбыт: Респ. үөрэнээччилэрин айымньылара. -Нам: Сахаполиграфиздат, 1994. −104 с.
* Ойуунускай туһунан ахтыылар: Ыстатыйалар хомуурунньуктара / Саха Республикатын үөрэҕин мин-вота. — Нам, 1993. — 31 с.
* П. А. Ойуунускай айар үлэтигэр бэлиэтээһиннэр: Ыстатыйалар / Хомуйан оҥордо В. Б. Окорокова. -Дьокуускай: Саха гос. изд-вота, 1993,- 104 с.
* П. А. Ойуунускай биир көлүөнэ-лээхтэрин ахтыыларыгар / РФ үрдүк үөрэхтээһиҥҥэ Комитета, М. К. Аммосов аатынан СГУ. Хомуйан оҥордо Е. П. Чемезова. — Дьокуускай: ЯГУ изд-вота, 1994. — 48 с. — Саха-лыы, франц.
* П. А. Ойунский: взгляд через годы: Сб. науч. ст. / АН РС(Я), Ин-т гуманитар. исслед. — Новоси-бирск: ОИГГМ, 1998. — 210 с.
* Проблемы развития националь-ной культуры и русско-якутских языковых связей: Тез. докл. респ. науч. конф., посвящ. 100-летию П. А. Ойунского. — Якутск: Изд-во ЯГУ, 1992. — 64 с.
* Татта — родина П. А. Ойунского: Фотоальбом / Сост. Д. К. Сивцев.-Якутск: Бичик, 1993. — 110 с.
* Тыл кэриэһэ тыыннаах буолуоҕа. — Чурапчы, 1993. — 16 с.
* Федосеев И. Е. Ойуунускай өлүүтэ уонна тиллиитэ. — Дьокуускай: Кинигэ, 1993. — 72 с.
* Үһүс төгүлүн, букатыннаахтык эргиллии: 1893—1993: Өлбөт өрөгөй ырыаһыта П. Ойуунускай 100 сыл-лаах үбүлүөйэ / Хомуйан оҥордо Д. В. Кустуров. — Дьокуускай: Бичик. −1997. — 269 с.
* Билюкина А. А. Общечелове-ческое и национальное в пьесах П. А. Ойунского // Билюкина А. А. На-циональное и общечеловеческое в якутской драме 20-х годов. — Якутск, 1997. — С. 70-83.
* Бурцев А. А., Максимова П. В. «Алмазная застежка»: Тв-во П.Ойун-ского в контексте мировой литера-туры // Бурцев А. А., Максимова П. В. На крылатом коне. — Якутск, 1995.-С. 36-51.
* Дымщиц А. Песни о прекрасном грядущем // Слово русской совет-ской критики о якутской литерату-ре.- Якутск, 1986. — С. 86-87.
* Ефимов Г. Кудаҥса — улуу киһи эбит // Чолбон. — 1999. — № 9. — С. 74-77.
* Копырин Н. З. Октябрь буойуна уонна ырыаһыта // Копырин Н. З. Кустук араас өҥүнэн. — Дьокуускай, 1992. — С. 4-6.
* Нестерова Л. Дьон-норуот сүрэ-5эр; Попов Н. Н. Ойуунускайга сыһыаннаах түгэннэртэн; Потапова З. С. Мин П. А. Ойуунускайдыын көрсүһүү-лэрим // Чолбон. — 1998. — № 11. -С. 70-79.
* Окорокова В. Б. П. А. Ойуунускай айар үлэтигэр улуу киһи уонна ис-тория // Окорокова В. Б. Билиҥҥи литература проблемалара. — Дьо-куускай, 1997. — С. 55-62.
* Саха суруйааччылара: Санаа-лар, этиилэр / Хомуйан оҥордо В. Н. Протодьяконов. — Дьокуускай: Бичик, 1994. — 108 с. О нем. — С. 101—106.
* Спиридонов И. Г. Ойуунускай уонна билиҥҥи кэм; П. А. Ойунский -писатель-мыслитель // Спиридо-нов И. Г. Литературабыт бэҕэһээ уон-на бүгүн. — Дьокуускай, 1995. — С. 5-12; С. 121—141.
* Филиппов Г. П. А. Ойуунускай фольклортан ситимнээх образтара // Чолбон. — 1999. — № 1. — С. 66-71.
* Кириллин Д. В., Павлова В. Н., Шевков С. Д. Писатели земли Олон-хо: Биобиблиогр. справочник. -Якутск: Бичик, 1995. — 303 с. О нем. — С. 69-81.
* Платон Алексеевич Ойуунускай (1893—1939): Биобиблиогр. ыйынньык / Я. А. Захарова. — Дьокуускай: Саха-полиграфиздат, 1992. — 144 с.
 
*{{Bio-stub}}
{{Template:Саха суруйааччылара}}
 
[[CategoryКатегория:Россия политиктара]]
[[CategoryКатегория:Саха Сирин политиктара]]
[[CategoryКатегория:Саха суруйааччылара]]
[[CategoryКатегория:Сэтинньи 11 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[CategoryКатегория:1893 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[CategoryКатегория:1939 сыллаахха өлбүттэр]]
[[CategoryКатегория:Дьоннор алпабыытынан]]
 
[[ca:Bylatyan Oyuunuskay]]