Бикипиэдьийэ

Никола Тесла: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Xqbot (ырытыы | суруйуу)
19 366 уларытыы
Timir2 (ырытыы | суруйуу)
6182 уларытыы
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока:
{{Infobox Scientist
'''Никола Тесла''' (Nikola Tesla) (1856—1943), электротехника уонна радиотехника эйгэлэригэр үлэлээбит уһулуччулаах айааччы.▼
|box_width = 300px
|name = Никола Тесла
|image = N.Tesla.JPG
|image_size = 200px
|caption =
|birth_date = [[От ыйын 10]], [[1856]]
|birth_place = [[Смилян]], [[Аустрия Империята]]
|death_date = [[Тохсунньу 7]], [[1943]]
|death_place = [[Нью Йорк]], [[АХШ]]
|residence =
|citizenship = [[Аустрия Империята]] (1891 иннинэ)</br>[[АХШ]] (1891 кэнниттэн)
|nationality =
|ethnicity = [[сербтар|Серб]]
|fields = [[Массыына оҥоруута]] уонна [[электротехника]]
|workplaces = [[Thomas Edison|Edison Machine Works]]</br>[[Tesla Electric Light & Manufacturing]]</br>{{nowrap|[[Westinghouse Electric (1886)|Westinghouse Electric & Manufacturing Co.]]}}
|alma_mater =
|doctoral_advisor =
|academic_advisors =
|doctoral_students =
|notable_students =
|known_for = [[Тесла трансформатора]]</br>[[Тесла турбината]]</br>[[Уларыйар сүүрээн]]</br>[[Асинхрон массыына]]</br>[[Өлүү сардаҥата]]</br>[[Телегеодинамика]]
|author_abbrev_bot =
|author_abbrev_zoo =
|influences =
|influenced =
|awards = Эдисон мэтээлэ (1916)<br>Эллиотт Крессон Алтан мэтээлэ (1893)<br>Дьон Скотт мэтээлэ (1934)
|religion =
|signature = Nikola Tesla signature.png
|footnotes =
}}
 
▲'''Никола Тесла''' (Nikola Tesla) (1856—1943[[1856]] — [[1943]]), диэн [[электротехника]] уонна [[радиотехника]] эйгэлэригэр үлэлээбит уһулуччулаах айааччы.
Никола Тесла, омугунан [[серб]], [[1856]] с. [[от ыйын 10]] күнүгэр Смилян диэн сиргэ (урут Австро-Венгрия, билигин Хорватия) төрдүс оҕоннон төрөөбүт. Аҕата аҕабыыт.▼
 
▲Никола Тесла, омугунан [[серб]], [[1856]] с. [[от ыйын 10]] күнүгэр Смилян диэн сиргэ (урут Австро-Венгрия, билигин [[Хорватия]]) төрдүс оҕоннон төрөөбүт. Аҕата аҕабыыт.
 
1878 с. Грац куоракка үрдүкү техника училищены бүтэрбит.
 
1875—1880 сылларга [[Прага]] университетыгар үөрэммит. Будапешка[[Будапешт]]ка телефон тэрилтэтигэр 1882 с. дылы инженердаабыт. Онтон парижка[[Париж]]ка Эдисон хампаанньатыгар үлэлээбит.
 
1884 с. [[АХШ|Америкаҕа]] эмиграциялаабыт. Эдисоҥҥа уонна Вестингаузка үлэлээбит. [[Нью-Йорка Йорк]]а, Никола Тесла Ист-Хьюстон уулусса 48-гар олорон лаборатория тэрийбит уонна сотору кэминэн икки фаазалаах переменнайуларыйар токсүүрээн генерааторынгенераторын айбыт. Онтон хас да фазалаах генератордар, электродвигателлэрэлектромотордар уонна трансформатордар оҥоһууларын оҥорбут, уонна элбэх фазалаах токтарысүүрээннэри аһарар уонна тарҕатар систиэмэлэри айбыт. Икки фазалаах систиэмэтин туһанан АХШ-ка хас да промышленнайиндустрия энергоустновкаларэнерготэриллэр оҥоһуллубуттар, ол иһигэр Ниагаратааҕы ГЭС (1895) — ол сылларга аан дойдуга саамайордук улахан. 1888 сыллаахха Тесла (независимо от Г. ФеррарисаФерраристан итуспа несколько ранееуонна егоэрдэ) эргийэр магнитнаймагнит поленыхонуутун арыйар уонна онтун сиһилии ойуулуур. Ол билиитин туһанан үрдүүрдүк уонна нааһаа үрдүк частотаалаахтүргэннээх электрогенератордары тутар. Ол сылга айыыга сүрүн патеннарын ылар.
 
1889 с. Тесла үрдүк частотаалаахтүргэннээх уонна напряжениялаахкүүрүүлээх токтарысүүрээннэри үөрэтиитин саҕалыыр. Үрдүк частотаалаахтүргэннээх электромеханическайэлектромеханик генераатардарыгенератордары оҥорор (ол иһигэр индуктордаах). 1891 с. резонанснай трансформаторы айар (Тесла трансформатора диэн биллэр), бу тэрил напряжениекүүрүүтэ 106 В хамсааһыннарын оҥорор кыахтаах эбит. СигнаалларыСигналлары уонна энергияны салгынынан ыраахха биэриини үөрэтэр, 1899 с. бороуобата суох үрдүк частотааҕатүргэҥҥэ үлэлиир лаампалары уонна двигателлеримотордары элбэх киһиэхэ көрдөрөр.
 
Тесла буруобата суох сигнаалларысигналлары биэриигэ 1896—1904 сс. үлэлэрэ радиотехника сайдыытыгар улахан оруоллаахтар. Бу сылларга Тесла бэйэтэ телеавтомат диэн ааттаабыт хас да ыраахтан салайыллар механизмнары айар (ол иһигэр хараабыл моделын, 1898). 1900 с. кэнниттэн техника араас эйгэлэригэр элбэх патеннары ылар (электрическэйэлектрик счётчикааҕааччы, частотомертүргэни кээмэйдээччи, радиоаппаратураны, паар турбиналарын тупсарыылар уо.д.а.). 1917 с. Никола Тесла подлодкаларысумбариналары араадьыйа[[радио]] көмөтүнэн булар тэрил оноһуутун көрдөрөр.
 
Лонг-Лоҥ Айленд диэн сиргэ радиоантенна тутар. Тесла аатынан магнитнаймагнит потоксүүрүк плотноһынчиҥин кээмэйэ ааттанар (магнитнаймагнит индукция). Учуонай наҕараадалара — Э.Крессиан, ДжДь. Скотт, Т.Эдисон мэтээллэрэ.
 
Тесла таайыллыбатах дьиктилэрин туһунан элбэх үһүйээннэр бааллар.
 
Нью- Йорка [[тохсунньу 7]], [[1943]] с. өлбүтэ.
 
== Туһаныллыбыт сир ==
24 устуруока ⟶ 56:
 
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]
[[категория:физиктар]]
 
[[ar:نيكولا تسلا]]
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Никола_Тесла»