|
'''Донской Семен Николаевич (иккис)''' - — саха судаарыстыбаннай уонна уопсастыбаннай диэйэтэлэ, доруобуйа харыстабылын бастакы наркома, сахалыы бастакы учебниктар ааптардара Семен Николаевич Донской (иккис)(1895—1938).
110 лет назад родился (1895-19381895—1938) Семен Николаевич Донской (второй), государственный и общественный деятель Якутии.
Бүлүү уокуругун Ньурба улууһугар, Малдьаҕарга төрөөбүт.
Дьокуускайдааҕы духуобунай семинарияны бүтэрбит. Петербурдааҕы психоневрологическэй институукка онтон Юрьев университетын медициинискэй факультетыгар үөрэммит. 1916-1918 1916—1918 сс. Финляндияҕа эмтэммит.
Дойдутугар 1918 с. алтынньыга төннүбүт, учууталлаабыт. 1919-1920 1919—1920 сс. – — инструктор, Бүлүүтээҕи уезд исполкомун норуот үөрэҕириитин сэбиэдиссэйэ. 1920-1922 1920—1922 сс. – — Бүлүү кыраайы үөрэтэр музейын дириэктэрэ, уокуруктааҕы исполком пленумун чилиэнэ.
1922-1923 1922—1923 сс. – — Саха АССР үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар бастакы наркома. 1923-1924 1923—1924 сс. ВЦИК-ка ЯЦИК бэрэстэбиитэлин солбуйааччы, член Саха АССР СНК Президиумун уонна ЦИК чилиэнэ, 1924-1926 1924—1926 сс. ССРС норуоттарын Центриздатыгар Саха секциятын редколлегиятын бэрэстээтэлэ, 1925-1926 1925—1926 сс. – — студент организационно-инструкторского факультета Академии коммунистического воспитания им. Н. К. Крупской. 1926-1927 1926—1927 сс. Наркомпросздрав отедлын сэбиэдиссэйэ, 1927-1928 1927—1928 сс. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомун эбээһинэһин толорооччу, 1928-1931 1928—1931 сс. үөрэх наркомаатын отделларны салайбыта. Кини кыттыылаах өрөспүүбулүкэ үөрэҕириитин бырайыага оҥоһуллубута. Кини салалтатынан сахалыы бастакы учебниктар, босуобуйалар уонна үөрэх бырагырааммалара суруллубуттара уонна таһаарыллыбыттара, оскуолаларга үөрэнэр кылаастар, кабинеттар, мастарыскыайдар, библиотекалар аһыллыбыттара, улахан дьону үөрэтии киэҥник тарҕаммыта. Босуобуйалар уонна учебниктар бастакы тылбаасчыттартан биирдэстэрэ.
1931-1932 1931—1932 сс. – — Саха АССР ВЦИК-ка бэрэстэбиитэлистибэтин консультана. 1932-1935 1932—1935 сс. – — Москубаҕа Педагогика Киин чинчийэр институутун аспирана. 1935 с. Саха педагогическай институтун дириэктэрэ, норуот үөрэҕириитин уонна история секторын сэбиэдиссэйэ, онтон бастакы саха ноуукаҕа тэрилтэтин – — Тыл уонна култуура чинчийэр институутун - — учуонай секретаара. 1936 с. – — Саха АССР Москубаҕа бастйааннай бэрэстэбиитэлэ.
Саха сирин Сэбиэттэрин I, V сийиэстэрин делегаата, ЯЦИК I, II, IV, V ыҥырыыларын чилиэнэ, ЯЦИК Президиумун I уонна IV ыҥыыыларын чилиэнэ. РСФСР Сэбиэттэрин XI, XII сийиэстэрин делегаата, ССРС Сэбиэттэрин II, III сийиэстэрин делегаата, ССРС ситэриилээх киин кэмитиэтин Омугун Сүбэтин чилиэнэ. «Ыраас олох» уопсастыба бырабылыанньатын бэрэстээтэлэ, үөрэхтээһин үлэһиттэрин сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ, «Саха омук» уопсастыба бырабылыанньатын чидиэнэ.
Делегат I, V съездов Советов Якутии, член ЯЦИК I, II, IV, V созывов, член Президиума ЯЦИК I и IV созывов. Делегат с совещательным голосом XI, XII съездов Советов РСФСР и II, III съездов Советов СССР, член Совета национальностей ЦИК СССР. Председатель правления общества «Ыраас олох», член правления союза работников просвещения и правления общества «Саха омук».
1938 с. сымыйанан буруйданан репрессияҕа түбэспитэ; 1957 с. реабилитацияламмыта.
В 1938 г. был необоснованно репрессирован; реабилитирован в 1957 г.
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]
| 